KORİDORDA ARZ GÜVENLİĞİ BU KEZ TANAP İLE ARZ EDİLDİCigdem Yorgancioglu 25 Haziran 2018Photo :TANAP Offical Giriş İthalatta kaynak çeşitlendirmesine yönelmek,yerli kaynakların payını arttırmak, enerji verimliliği ve tasarrufuna odaklanırken  nükleer enerjiyi de devreye alarak ithal kaynaklara bağımlılığı azaltılmak Türkiye Enerji politikalarının arz güvenliği bakımından  ana hatlarını teşkil etmektedir.Enerjide tek kaynağa bağımlılığın hem ekonomik, hem de siyasi risk unsuru barındırması hasebiyle enerjide arz güvenliği meselesi, ülkelerin iktisadi gelişimi  ve sürdürülebilir kalkınmayı mümkün  kılması bakımından  stratejik önem arzeder. Enerji güvenliği konusu Türkiye açısından değerlendirildiğinde, yeterli kaynaklara sahip olmayışı, enerjide büyük oranda dışa bağımlılık  gibi olgular OECD ülkeleri içerisinde enerji talep artışının en hızlı gerçekleştiği,ülkelerin başlarında yer alan  Türkiye’nin enerji güvenliğini tehdit etmektedir. Enerji tüketimi gittikçe artan, enerjide ithalata bağımlığı da yüksek olan  Türkiye’nin enerji tedariği konusunda sorunları bertaraf edebilmesi için, “enerji arz güvenliğini esas alan temel strateji ve politikaları doğrultusunda petrol ve doğalgaz alanlarında kaynak çeşitliliğini sağlaması ve ithalattan kaynaklanan riskleri azaltacak tedbirleri alması icap etmektedir. Kaynak ülkelerinin çeşitlendirilmesinin yansıra güzergah çeşitlendirilmesi de bu noktada önem arzeder.  Türkiye’de demir-çelik sektörünün gelişimine de  kayda değer seviyede katkı sağlaması öngörülen  TANAP gaz ithalatını  en fazla Rusya’dan temin eden  Türkiye'ye alternatif güzergâh yaratırken aynı zamanda enerji güvenliği, istikrarlı sürdürülebilir gaz temini bakımından da  önemlidir.Yandığında ortaya çıkan karbon emisyonu petrole kıyasla  yaklaşık yüzde 30 kömüre göre yüzde 45 daha az olması hasebiyle fosil kaynaklara göre nispeten çevreci  özelliği ön plana çıkarılan, enerji tabanlı yatırımların yıldızlarından biri olarak görülen ve Enerji jeopolitiği anlamında önem arz eden Trans-Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP), Azerbaycan doğal gazını Türkiye ve Avrupa’ya taşıyacak bir doğal gaz boru hattı projesidir. 19 kilometresi Marmara Deniz geçişi olmak üzere toplam 1850 km ana hat ile Türkiye içerisindeki çıkış noktalarına olan bağlantı hatlarının işletmesinde kullanılmak üzere, Türkiye’nin  sosyoekonomik kalkınmasına da katkıda bulunacak olan ve Yeni İpek Yolu ve Orta Koridor projeleri de dahil olmak üzere  kıtasal bloklar bağlamında gerek  Atlantikçiler gerekse de Avrasyacılar açısından bölgesel ve küresel  dengelerin bileşenlerde taşları kıpırdatma potansyeli taşıyan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı TANAP, projesinin amacı, Azerbaycan’ın Hazar Denizi’ndeki Şah Deniz 2 Gaz Sahası ve Hazar Denizi’nin güneyindeki diğer sahalarda üretilen doğal gazın öncelikle Türkiye’ye, ardından Avrupa’ya taşınmasıdır. TANAP, Güney Kafkasya Boru Hattı (SCP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) ile birleşerek Güney Doğal Gaz Koridorunu oluşturmaktadır.  Bu gaz  TAP ile İtalya’daki Punto di Scambio Virtuale  sanal merkezinden Avrupa’ya dağıtılacak.Hatırlarsak üç sene önce TAP Genel Müdürü Ian Bradshaw, TAP ve TANAP`ın 2012 den beri yakın işbirliği içinde olmaktan son derece memnun olduklarını ifade ederek yapım aşamasına geçildiğini ve iki projenin birbirine bağlanması konusunun kesin koşullarının anlaşma ile belirlendiğine de vurgu yapmıştı Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ve Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) arasındaki anlaşmaya binaen, Proje  6 ay aralıklarla durumu izlendi. Uluslararası Çevre ve Sosyal Danışmanı  yönlendirme ve koordinasyonlarıyla beraber  denetimlere tabi tutuldu. Çevre ve Sosyal Etki Değerlendirmesini (ÇSED), Yönetim Planlarında ortaya konulan proje taahhütleri, Çevresel ve Sosyal Eylem Planı’nı (ÇSEP) esas alarak değerlendirildi , raporları şirket tarafından incelenerek halka açıklandı derken sonunda  Enerjinin İpek Yolu  olarak değerlendirilen  TANAP’ta  ulusal şebekemize ilk gaz akışı için start verildi ve  açılış gerçekleşti. Son bir kaç yıl içinde Irak’ta İŞİD durumundan Kürt Bölgesel Yönetimi (KBY) ile Bağdat merkez arasında ülke hidrokarbon idaresi özelinde bir türlü eşgüdüm sağlanamaması hususuna kadar pek çok konuda analiz yaptık. İlaveten PKK’nın boru hatlarına yönelik eylemleri dahil olmak üzere her tür enerji teröründen, bilhassa Ukrayna krizinin ardından kanaat önderlerinin patlamaya hazır bomba diye nitelendirdikleri ve Rusya’nın her daim her meselesine  bir şekilde müdahil olduğu  Ermenistan’ın  işgali altındaki Dağlık Karabağ,  meselesine kadar gerek Ortadoğu gerekse  Orta Asya’da Proje özelinde mezkur bölgelerde öne çıkan jeopolitik riskleri TANAP özelinde  defalarca değerlendirdik.  Cari açık özelnde mühim  bir kalem olan enerji ithalatı tarafında iyileştirme sağlaması açısından önemli bir proje TANAP. Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin son iki asırdan bu yana  en yoğun olduğu ve derinleşme azminde olduğu şu dönemde bu makale   Güney Gaz Koridoru’nun önemli unsurarından biri olan ve 13 Temmuz 2006 tarihinde işlerliğini kazan 1,776 km uzunluğundaki  Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı ile 2007 yılında tamamlanmış ve ilk doğal gaz 3 Temmuz 2007 tarihinde Türkiye’ye ulaşan Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı’ndan sonra  TANAP’ın da devreye alınmasına  dair 12   Haziran 2018 tarihindeki  üst düzey bir katılımla gerçekleşen açılış törenininde   Türkiye, Kuzey Kıbrıs Cumhuriyeti  ve Azerbaycan’daki yankılanmalarına değinirken , Sırbistan ve Ukrayna’nın projeye yönelik algısını  konu almaktadır . TANAP’I 2002 yılından itibaren konuşulmaya başlayıp , hararetle tartışılan ve  küresel enerji politikaları ve diplomasisi gündemini sallayan  Nabucco Projesi’nin bir uzantısı  olarak görmek gerekiyor  . Nabucco Projesi, 2009 seneinde   Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Avusturya arasında proje için devletlerarası anlaşma imzalanmıştı. Ancak proje gerek  hat uzunluğu gerekse de kaynak ülke özelinde  İran ve Azerbaycan’dan beslenmesi hedeflendiği için hayata geçirilmesi meşakkatliydi. . Rusya’nın Hazar doğal gazı üzerinde etkisini azaltmayı hedefleyen projeye Küresel ve bölgesel politikalarda oyun kurucu olan  Rusya ‘nın sıcak bakmadığı da açıktı ve nitekim Nabucco Projesine rakip        Rus doğalgazının Karadeniz’in altından geçen bir boru hattıyla, önce Varna’ya, sonrasında da sırasıyla Sırbistan, Macaristan ve Slovenya üzerinden İtalya’ya kadar uzanmasını öngören  Güney Akım Doğal Gaz Boru Hattı Projesini geliştirmişti . Ekonomik fizibilite ve maliyet yanı olduğu gibi siyaset boyutunu da değerlendirdiğimizde; Güney Akım Boru Hattı, 931 km Karadeniz,  1.455 km  Avrupa karasında olmak üzere toplam 2.386 km. uzunluğa sahip olacaktı. Sadece Karadeniz geçişinin maliyeti yaklaşık 22 milyar Amerikan dolarını bulacaktı. Oysa Türkiye’den geçen “Mavi Akım” güzergâhında, Karadeniz geçişi 2.100 km kısalacağı için maliyet de 10 milyar   Amerikan doları kadar düşmüş olacak ve bu da ham petrol fiyatlarındaki hızlı düşüş sebebiyle durağan hale gelen Rus ekonomisine görece bir nefes aldıracağı öngörülmekteydi. Sonrası South Stream Projesi iptal edilip yerini de Türk Akımı(Turk Stream)  Projesi almıştı .  Sözkonusu projenin hayata geçebilmesi için Türkiye  karasularından geçmesi gerekmekteydi. Uzun yıllar Türkiye ve Rusya arasında müzakere edilen bu konu 28 Aralık 2011 tarihinde hız kazanmıştı bölgesel enerji jeopolitik dengeleri açısından hayli ehemmiyat taşıyan bir tarihiti bu zira  bu anlaşmadan bir hafta önce 17 Aralık 2011 tarihinde Türkiye ve Azerbaycan arasında makalemizin konusu  TANAP projesine ilişkin bir anlaşma imzalanmıştı. Türkiye’nin bölgesel enerji oyununda etkin bir aktör olma çabasında başarılı bir hamle olarak adledilebilecek TANAP i manevrasıyla  Türkiye bir yandan Rusya ile enerji arz güvenliğini de sağlama alarak ilişkilerini dengelemeyi başarmış  hem de Nabucco projesinin batı ayağının hayatını tekrar hayata geçirilebilmesi için bir adım atmıştı. Bunu yaparken de enerji gereksinimleri bakımından Rusya’ya bağımlı olan Bulgaristan, Romanya ve Macaristan gibi ülkelerin devre dışı bırakılarak ve Rusya’nın projeyi kendisine bir tehdit olarak algılaması engellenmiş oldu.Türkiye Gürcistan sınırında Ardahan ili Posof ilçesi Türkgözü köyünden başlayarak Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Giresun, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ ve Edirne olmak üzere 20 ilden geçerek  Yunanistan sınırında Edirne’nin İpsala ilçesinde son bulan TANAP, Avrupa ülkelerine doğal gaz aktaracak olan TAP Doğal Gaz Boru Hattı’na bağlanacaktır. Proje kapsamında Türkiye hudutları  içerisinde biri Eskişehir ve diğeri Trakya’da olmak üzere, ulusal doğal gaz iletim şebekesine bağlantı için iki çıkış noktası yer alacaktır. Yıllık toplam kapasitesi 16 milyar metreküp olacak proje ile 10 milyar metreküp doğalgazın Avrupa'ya, 6 milyar metreküpün ise Türkiye'ye taşınması hedefleniyor.İlk etapta Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) Eskişehir'den 2019 Haziran'a kadar 2 milyar metreküp gaz alabilecek ve bu miktar her yıl 2 milyar metreküp artırılarak 2021'de 6 milyar metreküpe ulaşacak.  Azerbaycan'daki Shah Deniz II sahasından çıkarılacak doğalgazı Avrupa'ya taşıyacak yaklaşık 878 km uzunluğundaki BP (% 20), SOCAR (% 20), Snam (% 20), Fluxys (% 19), Enagás (% 16) ve Axpo'dan (% 5) ortaklı TAP ve  Türk-Yunan sınırındaki TANAP birbirlerine  bağlanacak. Haber kaynakları Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın  törende konuşmasında  Bugün bölgemiz ve ülkelerimiz için tarihi bir adım atıyoruz. Güney gaz koridorunun bel kemiği olan enerjinin ipek yolu olarak tanımladığımız TANAP’ın açılışını gerçekleştiriyoruz.TANAP aynı zamanda çok taraflı bir işbirliğinin nişanesidir. Çatışma değil işbirliğinin ete kemiğe bürünmüş hali. TANAP ile Hazar gazı ilk kez Avrupa'ya ulaşmış oluyor. Daha önce bu amaçla bir dizi dev projeyi hayata geçirmiştik.İşbirliğimiz enerji ile sınırlı kalmadı. Ulaştırma anlamında Bakü-Tiflis-Kars açılışını da değerli kardeşimle beraber gerçekleştirdik. Londra'dan Çin'e kesintisiz demiryolu bağlantısını gerçekleştirdik.TANAP önümüzdeki yıllarda da devreye alacağımız projelerimizinde müjdesidirTANAP Türkiye'nin ve Avrupa'nın en uzun doğalgaz hattıdır. Bu projenin başlangıç kapasitesi yıllık 16 milyon metreküp doğalgaz. 6 milyon metreküpü Türkiye'ye, 10 milyar metreküpü Avrupa'ya gidecektirTalebe bağlı olarak önce 22 milyar metreküpe ilerde de 31 milyar metreküpe çıkarmayı planlıyor. TANAP sadece arz güvenliği değil Hazar Bölgesi'nden Avrupa'ya kadar tüm bölgelerin refah ve istihdamına da katkı verecektir10 bin kişiye doğrudan ve dolaylı istihdam oluşturduk. TANAP ile Türkiye transit bir ülke olmaktan çıkıp üreticiden nihai tüketiciye uzanan değer zincirinin her aşamasında rol oynayan kritik bir konuma geldi. Ülkemiz bölgesel hatların merkezi olmaya bir adım daha yaklaştıTANAP gibi büyük bir uluslararası altyapı projesinin kısa sürede faaliyete geçmesinde Türkiye'nin son 16 yılda sağladığı siyasi ve ekonomik istikrarın çok önemli rolü vardır. Feto ihanet çetesinin kanlı darbe girişimine rağmen 16 yıldır istikrarını korumayı başarmıştırBu süreçte Türkiye ulaşım ticaret yatırım, pek çok projeyi hayata geçirmiştir. Kendi enerji kaynaklarımızı en verimli şekilde kullanmak için ciddi yatırımlar yaptık.Müslümanları hedef göstermenin, yabancı düşmanlığını kışkırtmanın, ibadethanelerin kapısına kilit vurmanın hiç kimseye faydası yoktur. Gerilim politikalarından siyasi rant devşirmeye çalışmak basitliktik, basiretsizlik, ateşle oynamaktır. Yabancı karşıtı ve İslam düşmanı akımlar maalesef giderek sosyal ve politik hayatı daha çok zehirliyor. Kısa vadeli çıkarlar uğruna kimi Avrupalı siyasetçiler de adeta yangına körükle gidiyor. 6 milyonu aşkın vatandaşı Avrupa devletlerinde yaşayan bir ülke olarak bu kötü gidişattan son derece rahatsızız. Avrupa'daki toy siyasetçiler, insanların sinir uçlarına dokunan manevralar yapmadan önce kendi tarihlerine bir baksınlar ve oradan da bir ders alsınlar. şeklinde konuştuğunu bildirmekteler. Açılış  töreninde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Enerjinin İpek Yolu olan TANAP’ın enerjinin arz güvenliğine katkı sağlayacağına vurgu yaparak, Enerjinin İpek Yolu  olarak değerlendirilen Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi’nin (TANAP) açılışında konuşan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, TANAP’ın maddi yatırımında ötesinde bir proje olduğunu ve Türkiye ve beraberindeki ülkelerin enerji arz ve güvenliğine katkı sağlayacağını belirttiğini  ifade eden kaynaklara göre  Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan arasında kurulan bölgesel işbirliğinin küresel bir işbirliğine dönüştüğünü ifade eden Albayrak konuşmasını  şöyle sürdürmüştür. “Bu proje Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in kararlı duruşunun bir göstergesidir. Bugün maddi bir yatırımın çok ötesinde bir anlama ve değere sahip yüzyılın en önemli projelerinden birinin açılışında bulunuyoruz. Enerjinin İpek Yolu enerji arz güvenliğine katkı sağlayacak ve Türkiye’nin enerjide anahtar ülke konumunu güçlendirecek. Bu proje Azerbaycan’ın tedarikçi ülke konumunu güçlendirecek ve Avrupa’nın kaynak çeşitliliğini arttıracak. En önemlisi de bölgesel istikrarı artıracak ve başka ülkelerin katılımıyla genişlemeye ve büyümeye açık proje olacak. Biz herkes için enerji ve enerjide barış için paylaş diyoruz. Türkiye küresel enerji projelerinin tüm ihtiyaçlarına yanıt verebilecek ender ülkelerden biridir.”Yine çeşitli kaynaklara göre , tamamlanan projelerle birlikte TANAP’ın TAP ile de birleşeceğini ifade eden Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise , Güney Gaz Koridoru’nun enerji güvenliği projesi olduğunu ifade etmiştir. Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi’nin (TANAP) açılışında konuşan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, TANAP’ın Cenup Gaz Koridoru’nun önemli bir parçası olduğunu ve TAP ile birleşerek Güney Gaz Koridoru’nun enerji güvenliğini oluşturacağını ifade etti. Azerbaycan gazının Avrupa’ya götürülmesine yönelik pek çok müzakere yapıldığını ancak bunların hiçbirinin gerçekleşmediğini belirtten Aliyev, “Ancak Türkiye ve Azerbaycan bir araya gelip yeni bir proje ortaya getirdiler. Adını da TANAP olarak birlikte koyduk. Projeyi 2012 yılında Erdoğan ile imzaladık. O gün bugünkü günü görmek arzumuzu ifade ettik ve Allah bize bunu nasip etti. TANAP projesinin icrası hem teknik hem mali açıdan çok önemli. TANAP’ın hizmete verilmesi komşu ve dost ülkelere güzel imkanlar yaratıyor. Projemiz 7 ülkeyi ve birçok şirketi birleştiriyor. Cenup Gaz Koridoru’nun ayrılmaz parçası olan TANAP’la birlikte iki yıl içinde TAP projesi de tamamlanacak. Böylece 40 milyar dolar yatırım gerektiren Avrupa’nın en büyük altyapı projesi olan güney gaz koridoru hayata geçmiş olacaktır. Azerbaycan’ın zengin gaz varlıkları Türkiye ve Avrupa pazarlarına kısa ve güvenli yolla ulaşacaktır. Güney Gaz Koridoru, enerji güvenliği projesidir. Güney Gaz Koridoru Azerbaycan gazını yeni yollarla Türkiye ve Avrupa pazarlarına çıkacaktır. Hem yeni yollar hem yeni kaynak projesidir. Bu büyük işlerin yapılmasında SOCAR, BOTAŞ başta olmak üzere bütün şirketlere teşekkür ediyorum. Çünkü bu şirketler projeyi kısa sürede halledebildiler.Biz Azerbaycan gazının Avrupa kıtasına ulaştırılması işinde daha büyük işler yapalım ki kapsamı geniş olsun. Bugün tarihi bir gündür. Bugüne ulaşmak ancak güçlü siyasi irade sayesinde olmuştur. Türkiye ile Azerbaycan kardeşliği olmasaydı bu proje kağıt üzerinde kalabilirdi. Türkiye yabancı sermaye için çok cazip ülke. Azerbaycan tarafından Türkiye ekonomisine 13 milyar dolardan çok yatırım yapıldı. Bu ileride 20 milyar dolara ulaşacaktır.”şeklinde konuştu. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Türkiye’nin doğalgaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 12’sini tek başına karşılayacak olan TANAP'ın açılışında konuştu. Eskişehir'in Seyitgazi ilçesine bağlı Aksaklı Mahallesi'nde TANAP'ın açılışı gerçekleştiriliyor. Açılışta Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in ardından konuşan KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Türkiye ve Azerbaycan'ın kardeşliğinden Aliyev bahsetti. Ben de bir kardeşiniz daha var diyorum. O da KKTC. Bu kardeşiniz Türkiye ve Azerbaycan'da bir acı olursa, oradaki kardeşleriniz yüreklerinde hisseder. Bir sevinç olursa, kardeşleriniz de sevinir. Bu güzel olayda kardeşiniz olarak yanınızda yer almaktan mutluluk duyuyoruz. Hazar Denizi'ndeki kaynakların en uygun şekilde taşınarak Avrupa'ya aktarılması, bölgede güven ortamına da katkı sağlayacaktır. Bu projelere ihtiyaçlarımız vardır. Doğal kaynakları çatışma ortamlarına yer bırakmadan herkesin kazanacağı projeler ile yaklaşmak gerekmektedir. Orta Doğu Bölgesi'nin enerji kaynakları yüzünden başı beladan kurtulmuyor. Doğu Akdeniz'de bulunan kaynaklardan dolayı da gergin ortam meydana gelmektedir. Halbuki Akdeniz'de de ortak akılla kaynakların değerlendirilmesi mantıklıdır. Bugün TANAP'ı ortaya getiren bileşimlerin herkese ilham vermesi en büyük temennimizdir dedi.Açılış töreninde Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko, Ukrayna'nın Türkiye yanında yer aldığına sık sık vurgu yaparak tarihi güne şahitlik ettiği için mutlu olduğunu belirtti. Hattın önemli kısmının Türkiye'den geçtiğini ve önemli kısmının tamamlandığını kaydeden Petro Poroşenko, Ben burada olmaktan dolayı mutluyum. Tarihi bir olayı yerinde görme fırsatı bana da tanındı. TANAP Doğalgaz Hattı açılışı çok uzun süredir devam etmekte olan Türkiye Cumhuriyeti'nin Trans Atlantik Bölgesi'ndeki yerini gözler önüne sermekterdir. Bu konuda bağımlılık artık sona ermektedir. Türkiye ve Azerbaycan kararlığıyla Güney Gaz Koridorunun önemli kolu tamamlanmıştır. Bölgenin tamamı önemli bir güvenliğe sahip olmaktadır. Çünkü gördüğümüz gibi Rusya tarafından bölgedeki enerji sömürüldü. Bunlar başarılı olamadı ve bu doğalgaz hattı bunun göstergesidir.Avrupa'nın da enerji güvenliği için proje önemli. Gaz kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve güvenirliği için önemli. Ukrayna'ya gidecek hatların çeşitlendirmesi için bu hat önemli. Bunun için Erdoğan'a ve Aliyev'e teşekkür ederim. Aynı zamanda Türkiye'nin ve Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliği konusunda teşekkür ediyorum. Bu hat Avrupa'nın refahına büyük katkı sağlamaktadır. Ukrayna bu projeye sonuna kadar desteğini veriyor. TANAP'tan doğalgaz elde edebilmek için çalışmalar yapacağız. Bu adımları her zaman destekledik. Ülkemiz bunu rekabetçi çerçevede kullanmaya devam edecektir. Yakın gelecekte çok geniş imkanlara kavuşacağımızı düşünüyorum. Hazar Denizi'nden elde edilecek enerjini sadece Ukrayna'ya değil, tüm bölgeye aktarılmalıdır şeklinde konuştu.Sırbistan Cumhurbaşkanı Alexandar Vuçiç ise konuşmasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın i davetine  teşekkür ve tebriklerini iletip ,Türkiye'de bulunmaktan menuniyetini ifade ettiken sonra başarılı ve Sırbistan arasında önemli bir işbirliği olduğunu ve karşılıklı güven içinde bu işbirliğinin devam edeceğine inandığını ifade etti. “ Bu tören özellikle doğalgaz koridorunu oluşturması açısından TANAP'ın önemli bir proje olduğunu ortaya çıkardığının altını çizen Vuçic konuşmasını şöyle sürdürdü.” Doğalgaz boru hattının oluşturulması ile ilgili iki önemli hususu belirtmek istiyorum. Öncelikle Güneydoğu Avrupa'da çok önemli bir adım atmış durumdayız. Aynı zamanda bu proje Avrupa'nın bu kısmının enerji bağlantısını da garanti altına alacaktır.Bütün bunlar bizim işbirliğimizi destekleyecektir. Sırbistan bu konudaki projelere katılmaya büyük istek duyan bir ülke. Bölgenin tüm ülkeleri açısından TANAP çok büyük bir katkıda bulunacak.Burada bulunmamın sebebi, öncelikle sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın beni davet etmesi. Kendisini ve sayın Aliyev'i tebrik ediyorum.”