PREAMBLE
Greek poet, fiction writer, translator, stage director Alexandros Adamopoulos (Αλέξανδρος Αδαμόπουλος) was born in Athens in 1953. He studied law, stage direction and classical guitar in Athens, and Political Sociology in Paris. He was the co Founder and the General Manager (1984-1994) of the ‘Jani Christou Society’, which aimed at the preservation and propagation of Janni Christou’s (world known avant-garde Greek composer) work. He worked closely with the Museum of Folk Instruments - Center of Ethnomusicology, as Secretary General and Chairman (1991-2007). He was also Secretary General of the National Theatre of Greece (1991-1994).
Beside Greek he speaks currently French and English. He has translated into Greek ‘Les Possédés’ by Albert Camus. ‘La Ville dont le prince est un enfant’, by Henry de Montherlant (National Theatre, 1993). ‘The Power of Darkness’, by Leon Tolstoy. ‘On ne badine pas avec l’amour’, and ‘Lorenziaccio’, by Alfred de Musset. ‘Spiritual Testament’, by Auguste Rodin and ‘My uncle Oswald’, by Roald Dahl.
He has collaborated with various private and State theatres and other cultural institutions abroad and throughout his country (Ministry of Culture, Hellenic radio-TV, Peloponnesian folklore Foundation, ‘Theatre of Art’, “Warsaw International Festival of Contemporary Music”, “Nord Deutsche Rundfunk-Hamburg”, “The National Academy of letters” New Delhi”, “The Athens Festival”, “Indira Gandhi National Center for the Arts”, “Frankfurt International Book Fair 2001” Istanbul International Book Fair 2004.
He was Visiting Professor at the Bogazici University, Istanbul, Turkey, in 2005 and 2006.
Among his other works, his collection of short stories, ‘On Iki arti Bir Yalan’ (‘Δώδεκα και ένα ψέματα’), has been translated into French, (‘Douze et un mensonges’), German, (‘Zwölf und eine Lüge’) and English, (‘Twelve and one lies’). The English translation was published twice in India. The Turkish translation, ‘On Iki arti Bir Yalan’ was published by ‘IMGE kitabevi, Ankara 2000. The short story ‘Yeni Azizler’ has also been published in Turkey, by IMGE Oykuler (Ag-Ey 2005)
His Theatrical Play ‘Irmikoglan’ (‘Ο Σιμιγδαλένιος’) has been translated into English, (‘The Spiceman’) and into Turkish ‘Irmikoglan’ (Albatros kitap 2005). ‘Irmikoglan’ has been staged at the Şehir Tiyatrolari in 2012-13.
His last Theatrical Play ‘hayirevet diyerek’ (‘οχιναιλέγοντας’), has been translated into English (‘noyessaying’) and into Turkish. ‘hayirevet diyerek’ has just been published now by Bence kitap’ Ankara 2015.
The circulation of his new book in Turkey is the main reason of our interview. It was my honor to meet him personally and I was very impressed with his huge, handmade libraries and his garden in his residence in Athens. I am proud of having such a creative, intellectual, productive friend, who works peacefully for the Turkish-Hellenic Cultural rapprochement and I’m looking forward to see his new Theatrical Play staged in Turkey. Thanking him for this interview.
INTERVIEW
H.Cigdem YORGANCIOGLU: The words on preamble may not be enough to present yourself and there might be some exclusive rhetoric and theatrical words you want to introduce yourself to the enthusiastic readers?
Alexandros Adamopoulos: I am really impressed with your research and with the way you present me; you make me blush! Thank you. Since you invite me to add something about myself, I would say that I am also a carpenter; and this is not a joke, I really mean it! I do not know exactly why, but since my childhood, although I have been raised in Athens, in a very well educated family of scientists, the only preoccupation that gave me some relax after studying, was working with wood and creating my own personal objects (in the beginning small tables, footstools, and later, book shelves, libraries, my bed, etc...etc.) Even now I can’t -it is impossible for me- to live in a house where I have not created the furniture that I use, with my own hands. Everything here is handmade.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Of course the authors like all artists put their signatures and spirits on their works. Which of your book/play we can feel the inner self of Alexander Adamopoulos?
Alexandros Adamopoulos: In everyone; definitely! Look, due to family tradition I have studied Law and my career should have been something like that. I do not come from theatrical or literary milieu and I never imagined that I would earn my living from literature. Only the absolute necessity to express some inner truths pushed me to write. Everything I have written represents 100% of my thoughts, my beliefs, my feelings; myself, finally. There is not a single line written by me, for commercial or other social reasons. That is why I am not in a great hurry to write new books and to publish them quickly. I prefer let them ripen a little bit, to be mature and to always be the product of an inner necessity that is imposed on me by my soul.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Though you have roots in Turkey and your aunt Mrs Kosta Felek is the wife of famous Turkish journalist, columnist, sportsperson and writer, Burhan Felek. I think you have not visited Turkey before…
Alexandros Adamopoulos: Family stories, nice memories!... My mother’s mother was from here. And of course I remember aunt Kosta very well and her husband also; uncle Burhan. I was a young lawyer, when they passed away in the early eighties. I couldn’t imagine that his memory would be so alive now and I was deeply moved by that. I had never visited Turkey before 2004, when I came for the first time here, to see a production of my play ‘Irmikoglan’. And then, four months later, to assist at a signature day, organized by IMGE Kitabevi at the Tuyap Kitap Fuari, for my book ‘On Iki arti Bir Yalan’.
H. Cigdem YORGACIOGLU: How did you meet with Herkul Milas and what do you think about the reason he wanted to make the translation of ‘Twelve and one lies’?
Alexandros Adamopoulos: We met at a social event and we had a very interesting conversation. He is a very nice person. I offered him my book in the hope that he would read it. In the beginning he said nothing; he didn’t even reply to thank me. But some months later he called me one morning and he very joyfully announced that he had finished the Turkish translation of the book! He adored it and this was his surprise to me and the best gift he gave me. I am grateful to him, because the publication of ‘On Iki arti Bir Yalan’ was a decisive step for me to know more of Turkey.
H.Cigdem YORGANCIOGLU : You were invited twice by the Western Languages Department of the Bogazici Universitesi, as a Visiting Professor in summer courses, concerning your works "Irmikoglan" [i]and, next year "On Iki arti Bir Yalan". How did the Bogazici University, Cevza Hanım find you?
Alexandros Adamopoulos: During the Tuyap Kitap Fuari 2004, I was invited to give a lecture (in English, because unfortunately I don’t speak Turkish) at the Bogazici Universitesi about my book: “Twelve and one lies; a simple approach to the truth”. It seems it was successful and everyone liked it. After that I had a long discussion with the audience, and then I had coffee with the Professors of the Department, and then I had dinner with them... And then I received the proposition to teach at a Summer Course. And I already knew that I had created many new friends, who are still my friends.
H. Cigdem YORGANCIOGLU: And how were the feedbacks of your students?
Alexandros Adamopoulos: This is one of the best experiences of my whole life. First of all I had the great privilege of teaching my own work to my students. And then my Course -“The Play and the stage”- included both; theoretical teaching and theatrical practice. This gave me the opportunity to develop closer contact with my class. It was something new for them. They loved it, they were crazy about that: They were students and actors simultaneously. I have the best memories from these courses and I still have contact with many of my students. And, during those seminars, I also have received two of the best critiques for my books: One, for ‘Irmikoglan’, from the much respected Cevza Sevgen Hannim, and -next year- another, for ‘On Iki arti Bir Yalan’, from my dearest colleague Ozlem Ogut.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: How was the feeling and impressions of Greek people when your theatrical Play ‘Ο Σιμιγδαλένιος’ (‘Irmikoglan’) was first published and then staged in Greece?
Alexandros Adamopoulos: In the beginning it was something very peculiar, because no writer, or theatrologist, or critic, cared about classical forms of theater, even if it was really modern and had to say important things. But the audience and the readers had a different opinion! They liked the book so much and they started reading it avidly. The book is now in its 12th edition and -as a theatrical play- it has been produced in more than 75 different theatrical productions all over the country, breaking all records.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Are there common themes in your books ‘Twelve and one lies’ and ‘Lies again?
Alexandros Adamopoulos: Definitely yes. I would say it is one single book divided into two independent parts. ‘Lies again’ is the second part. I am very happy to announce you that ‘Lies again’ has been translated into German, (‘Noch mehr Lugen’) and will be published this year in Germany. I would like to see that published in Turkey also, since the only short story from ‘Lies again’, that has been published here, is the ‘Yeni Azizler’.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Some stories in ‘On Iki arti Bir Yalan’ sound like chapters from a philosophical bible and celestial motives capsulated with full wisdom. I can feel both Western and Eastern interference pattern in your work, under the Greek Timeless Spirit. How were the intellectual critiques in this regard?
Alexandros Adamopoulos: Please permit me to quote just the beginning of a literary analysis that the author Margarita Karapanou had written, when she first read ‘On Iki arti Bir Yalan’: ‘This is a universal work that could have been written and can be read in any language. Under a false appearance of lightness it is indeed very profound.’ I could add nothing more. The fact that the book has friends in Western Europe, in Turkey and that it has been presented at the ‘Sahytia Academy’ in N. Delhi, I suppose is the best proof for what she has written.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: ‘Irmikoglan’ has been staged more that in 75 different productions, in Greece and abroad. It is being produced at the National Theater of Greece now, for the season 2015-16. How was the impressions and feedback you get pertaining ‘Irmikoglan’ that was staged on Oda tiyatrosu, İstanbul, in the season 2012-13?
Alexandros Adamopoulos: This was a great honor for me and the coronation of my efforts to build a Cultural bridge between our two counties. I couldn’t even believe that I was sitting in a State Theater of Turkey, together with some Turkish friends of mine, and I was watching my play, that was very well received, by all the audience!
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Did you have a chance to attend the rehearsals here to meet the actors, exchange experience and was it a sincere and friendly atmosphere? How was the Premiere in Turkey after that?
Alexandros Adamopoulos: Everything was perfect. Let’s not forget that we have quite a lot of common things in our behavior and a warm atmosphere can easily be created between us. Unfortunately I had not the time to attend the rehearsals. But before the Premiere and after that, I had the opportunity to discuss in the most friendly way with all the actors, with the stage director, the choreographer, the costume designer, the musicians and the Administrators of the Sehir Tiyatro. I understood very well how much they loved the play and they considered ‘Irmikoglan’ as a real part of their own repertoire. Unforgettable experience!
H.Cigdem YORGANCIOGLU: New year 2016 creates an excellent opportunity to build another cultural bridge between Turkey and Greece, as your last book, ‘hayirevet diyerek’ which is also a theatrical play, has been translated into Turkish and it is now publish by Bencekitap. Can you give us a brief synopsis about the book?
Alexandros Adamopoulos: I think that the best synopsis of my work has been written by my friend, the author and stage director Tarik Gunersel. He succeeded in giving the whole atmosphere in a few words: “Aşk. Bu tek kelime ne dünyalar barındırır bünyesinde. Çağlar arası yapılar oluşturan bir şair ve yazar Alexandros Adamopoulos. Aynı zamanda mitoloji ile felsefe gibi alanlarda keyifle at koşturan, bize ilginç boyutlar sunan. "İrmikoğlan" adlı kalıplar ötesi piyesi dilimize kazandırılmış, İstanbul Şehir Tiyatrosu'nda ilgi çekmişti. Rengârenk bir piyes daha, hayırevet”. I wouldn’t like to add anything more now.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Though I haven’t fully analyzed ‘hayirevet diyerek’ yet, again I can feel the way you treat mystic, philosophical, esoteric and celestial love themes. Sometimes your works remind me mystic, sufi works of Celaleddin Rumi. Have you ever though ‘hayirevet diyerek’ staged by Genco Erkal, or Isil Kasapoglu? I think, that they will be the most suitable stage directors that would reflect on stage the inner spirit of your work.
Alexandros Adamopoulos: Thank you for the suggestions! It may be so; but as I told you I don’t speak Turkish; therefore I have no close contact with the present day theatrical reality in Turkey. On the other hand it is different to the cinema and I can say that when I saw, last year, ‘Winter sleep’ by Nuri Bilge Ceylan, I felt an immense familiarity with him and with the way he treats his subjects. Of course I don’t know him, but I would like to meet him sometime.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Do you have straight communication with the interested person pertaining your works and plays or through your publishers?
Alexandros Adamopoulos: I always keep a close contact with my works and I want to have a straight communication with anyone interested in them. Of course, if a contract has to be signed, the publisher interferes and collaborates with me and me with him.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Your ‘On Iki arti Bir Yalan’ has been published twice in India and you have been invited, in 1998, to present it at the famous ‘Sahitya Academy’ in N. Delhi. Some parts of the book conjure up the image of mysticism in Rabindranath Tagore and the Ramayana Legend. What was the impression of your Indian colleagues?
Alexandros Adamopoulos: “...Why do you call them Lies? They are so true...” observed a reverent, very old poet. And we started a long, serious discussion that lasted for many hours. An unforgettable experience... A dialogue that could be done, only between two very ancient civilizations which are still alive; despite the materialism that prevails everywhere.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Remembering my teardrops on cheeks in 2006, when I heard the impressive, touching story you experienced concerning the old Indian Professor V.Y. Kantak*, would you please share this touching unforgettable story with us?
Alexandros Adamopoulos: Professor V. Y. Kantak was a prominent personality in India, former president of the ‘Sahitya Academy’. He was the first renowned person who read ‘On Iki arti Bir Yalan’ in India. In his first letter he sent to me, he wrote that the book “deserves to be placed on a pedestal, somewhat like a sacred object”. I couldn’t believe what I was reading. But he continued: “You have evolved a verbal art-medium of your own, mingling elements of myth, symbol, parable and allegory -something of a unique achievement for which all men should be beholden to you- so that you could pin down reality in a handful of parables of a new genre.”
He wrote later some other articles about ‘Oni Iki arti Bir Yalan’ and he wrote the Introduction of the Indian edition. He did many things for the book, and I was so grateful to him. But unfortunately, I had never met him. He was too old and was living, retired, far from N. Delhi. I had no chance to speak with him; just to see him once. For two or three years we exchanged letters only. He analyzed ‘Lies again’ and he wrote an introduction for the English version of ‘Irmikoglan’ (‘The Spiceman’). He was my most important interlocutor I ever had but I hadn’t even seen his face! I thanked him again and again and once I wrote to him, asking him if he could send me one of his photos. One month later, a letter came from India, containing a handwritten page, with his old hand and the well known to me trembling writing. At the top of the page he had pinned the photo of his last passport... The last trip of the photo, the passport, the last trip of himself; from India to Greece... A metaphorical and very significant farewell... A little while later he passed away, without having met each other not even once...
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Do you have new projects in the horizon?
Alexandros Adamopoulos: I always have new projects, but it is not necessary to speak about them now. For the moment I really care about ‘hayirevet diyerek’, the newborn and I would like to see it grow here and maybe find its way to a Turkish theater. I thank you very much for giving me the opportunity, with your interesting questions, to explain some things about it and to present myself. Do you know something? ‘hayirevet diyerek’ has not yet been performed in Greece and, as now my ‘Irmikoglan’ is being performed there, it is absolutely normal not to have another play of mine produced there, for some time. So, if a theatrical production is soon organized here, it will be the World Premiere... You see, the cultural bridge can also work in reverse, because real Art has no frontiers!
Athens January 30, 2016
Alexandros Adamopoulos
GİRİŞ
Yunanlı şair , hikaye yazarı, tercüman, sahne direktörü Alexandros Adamopoulos (Αλέξανδρος Αδαμόπουλος) 1953 senesinde Atina’da doğdu. Atina’da Hukuk tahsilinin yanısıra Sahne yönetimi ve klasik gitar , Pariste’de Siyaset Sosyolojisi leri eğitimleri aldı . Dünyaca tanınmış Yunanlı besteci Jani Christou’nun kendi ismi ile kurulmuş ve eserlerini korumayı yaygınlaştırmayı amaçlayan vakfının (Janni Christou Society) kurucu ortağı ve aynı zamanda genel müdürlüğü görevini üstlendi. Etnomüzikoloji Merkezi ve Halk Enstrümanlar Müzesi ile yakından çalıştı ve Genel Sekreterliğini üstlendi (Center of Ethnomusicology, as Secretary General and Chairman (1991-2007). Aynı zamanda Yuanistan Ulusal Tiyatrosunun Genel Sekreterliğini yaptı ( Secretary General of the National Theatre of Greece (1991-1994).
Yunancanın yanısıra Fransızca e İmgilizceyi iyi seviyede konuşmaktadır. Albert Camus’un Les Possédés’ , Henry de Montherlant’ın ‘La Ville dont le prince est un enfant’, Leon Tolstoy un The Power of Darkness’, Alfred de Musset ‘in ‘On ne badine pas avec l’amour’, and ‘Lorenziaccio’, Auguste Rodin’in Spiritual Testament’, Roald Dahl’ın . ‘My uncle Oswald’,
adlı eserlerini Yunancaya tercüme ederek ,edebiyata ve tiyatro dünyasına kazandırmıtır. .
2004 senesinde İstanbul Kitap Fuarı’da dahil olmak üzere (Ministry of Culture, Hellenic radio-TV, Peloponnesian folklore Foundation, ‘Theatre of Art’, “Warsaw International Festival of Contemporary Music”, “Nord Deutsche Rundfunk-Hamburg”, “The National Academy of letters” New Delhi”, “The Athens Festival”, “Indira Gandhi National Center for the Arts”, “Frankfurt International Book Fair 2001” ) Gerek Yunanistan içinde gerekse de yurtdışında pek çok farklı Devlet tiyatrosu ve Kültür Enstitüstüsünde işbirliktelikleri olmuştur.
Kısa hikayelerden oluşan Fransızcaya (‘Douze et un mensonges’)olarak , Almanca’ya (‘Zwölf und eine Lüge’)ismi ve İngilizce’ye (‘Twelve and one lies’) olarak çevrilen . On Iki arti Bir Yalan’ (‘Δώδεκα και ένα ψέματα’), önde gelen eserleri arasında sayılabilir. Eserin İngilizce basımı Hindistan’da iki kez yayınlanmıştr. Türkçesi On Iki arti Bir Yalan’ 2000 senesinde ‘IMGE kitabevi tarafından , Ankara ‘da yayımlanmıştır. ‘Yeni Azizler’ isimli kısa hikayede yine Türkiye’de Ağustos Eylül 2005 ‘te IMGE Oykuler tarafından yayınlanmıştır.
Teatral oyunu ‘Irmikoglan’ (‘Ο Σιμιγδαλένιος’) İngilizce’ye (‘The Spiceman’) olarak çevrilmiş Türkçesi ‘Irmikoglan’ (Albatros kitap tarafından yayınlanıp 2005) 2012-2013 sezonunda Şehir Tiyatrolarında sahnelenmiştir.
Şimdi 2016 yılı itibarı ile Türkçe olarak basılan Yeni kitabı “hayırevetdiyerek” bu röportajı gerçekleştirmemizde etken olmuştur. ,Eserlerindeki hassasiyeti Atina’da kendi elleri ile yonttuğu ve içi kitaplarla dolu olan kütüphane mobilyasında ve özenli bahçesinde de görme imkanı bulduğum , Türk-Yunan dostluğuna barışçıl katkılar sunmuş , aydın, üretken aynı zamanda dostum olan bir sanatçıyı şahsen tanımak benim için bir onurdur ve umuyorum ki yeni eserini en yakın zamanda Türk Tiyatrolarında görme imkanı buluruz. Bu röportaj için kendisine teşekkür ediyorum.
Röportaj ve Röportajın Türkçe’ye tercümesi : H.Çiğdem Yorgancıoğlu
http://www.cigdemyorgancioglu.org
RÖPORTAJ
H.Cigdem YORGANCIOGLU:
Giriş bölümünde yer alan tanıtımın size tanıtmaya yeterli olmayacağını düşünerek size bir de sizden belki de seçkin retorik ve teatral anlatımınızla dinlemek okuyuculara ilginç geleceğini düşünüyorum, ne dersiniz ?
Alexandros Adamopoulos: Öncelikle hakkımda yaptığınız araştırma ve beni tanıtma biçiminizi etkileyici bulduğumu söylemeliyim. Bu beni çok onore etti teşekkür ederim. Mademki hakkımda kendime dair ekleyecek bir noktadan bahsediyoruz. Marangoz olduğumu söyleyebilirim, bu şaka değil. Bunu gerçek anlamda söylüyrorum. Neden bilmiyorum ama her ne kadar Atina ‘da çok iyi eğitim görmüş biliminsanlarından oluşan bir ailede yetişmiş olsam dahi çocukluğumdan, ders çalışması sonrası beni rahatlatan yegane çalışmanın ahşap ile uğraşmak ve ona şekil vererek kendi objelerimi yaratmak (başlangıçta ufak tefek masa,ayaklı sehpa ile başlayıp sonrasında kitap rafları kendi kütüphane mobilyam hatta karyolamı bile kendim yaptım). Hatta şimdi bile kendi ellermle şekillendirip yaratığım mobilyaların olmadığı bir evde yaşamayı imkansız buluyor hayal bile edemiyorum, mekanımda fabrikasyon tek bir mobilya bulamazsınız, her şey el yapımıdır.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Şüphesiz sanatçılar ruhlarını katarak yarattığı tüm eserlerine imzasını atar. Bu anlamda düşündüğümzde eserleriniz içinde hangisi en çok Alexander Adamopoulos’un iç düyasını yansıtıyor?
Alexandros Adamopoulos : Bu soruya kesinlikle hepsi diye yanıt verebilirim. Bir aile geleneği olarak Hukuk okudum ve kariyerimi şekillendiren yönün bu olması beklenirdi. Ben tiyatro ve edebiyat geçmişi olan bir aileden gelmedim ve geçimimi tiyatrodan temin edeceğim aklımın ucundan dahi geçmezdi. Kendi iç dünyamı yansıtmanın yegane yolu da yazmaktı. En nihayetinde, yazdığım her şey %100 düşünçlerimi, inançlarımı, beni yansıtyor. Eserlerim ve yazdıklarım arasında ticari amaç güden tek bir satıra dahi rastlayamazsınız. Bu nedenle yeni bir kitap yazıp bir an önce yayımlanması için bir koşuşturmaca içinde değilim. Ben eserlerimin tam olarak iç dünyamın bir gereksinimi olan ruhumdan onlara bir şeyler katmam sayesinde bütünleşip biraz olgunlaşıp yeşermiş ürünler olmasını tercih ediyorum.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Her ne kadar Bayan Kosta tanınmış gazeteci köşeyazarı sporcu ve yazar Burhan Felek’in eşi teyzeniz de olsa Türkiye’yi daha önce ziyaret etmemiştiniz …
Alexandros Adamopoulos: Aile hikayeleri, ne güzel hatıralar!... Anneannem buralıydı. Ve teyzem Kosta ve eşi Burhan beyi çok iyi anımsarım. Onlar 80 li yaşlarında ebediyete intikal ettiklerinde ben genç bir avukattım. Bu hatıraların bende bu bu derece etki bırakacağına ve canlı kalabileceğini hayal edemezdim. “İrmikoğlan” oyunumun sahnelenmesi vesilesi ile ilk ziyaretim olan 2004 senesi öncesi Türkiyeye hiç gelmemiştim. Akabinde , dört ay sonra, TÜYAP Kitap Fuarındaki , İMGE Kitabevi tarafından organize edilen On Iki arti Bir Yalan’ kitabımın imza günü vesilesi ile Türkiye’de bulundum.
H. Cigdem YORGACIOGLU: Herkül Milas ile tanışmanız nasıl oldu ve sizce Twelve and one lies’- On Iki arti Bir Yalan’kitabınızı tercüme etmek istemesinde yönlendirici olan ne idi?
Alexandros Adamopoulos: İlk olarak bir sosyal aktivetede bir araya geldik ve orada hayli entresan bir sohbetimiz oldu. Çok hoş bir insandı. Okumasını ümidiyle kendisine kitabımı hediye ettim. İlk anda hiç bir şey söylemedi hatta bana karşılığında bir teşekkür dahi etmedi. Fakat aradan bir kaç ay geçtikten sonra bir sabah beni aradı ve sevinçle kitabın Türkçe tercümesini henüz bitirdiğini söyledi. Kitaba hayran olmuş ve bu onun bana verdiği en güzel armağandı. “On Iki arti Bir Yalan” kitabımın ilk yayımlanmasının Türkiye hakkında daha etraflıca bilgi sahibi olmam açısından adım olması nedeni ile kendisine minettarım
H.Cigdem YORGANCIOGLU : Boğaziçi Üniversitesi Batı Dilleri bölümüne yaz okulu kapsamında kendi çalışmanız olan İrmikoğlan’ın ertesi sene de On Iki arti Bir Yalan" olmak üzere, eserlere dair seminerler vermek üzere iki kez davet edildiniz. Boğaziçi Üniversitesi’nden Cevza Hanım size nasıl buldu?
Alexandros Adamopoulos: 2004’teki TÜYAP Kitap Fuarı esnasında Bogaziçi Üniverstesi’ne İngilizce olarak (maalesef ki Türkçe konuşamıyorum)kitabım “On Iki arti Bir Yalan ve Hakikate Basit Bir Yaklaşım” konulu seminer niteliğinde tek bir ders vermek üzere Boğaziçi Üniversitesi’ davet edildim. Sonrasında dinleyicilerle uzun sohbetler yaptık, Departman Profesörü ile kahve içtik ve onlarla akşam yemeği yedik. Ve şimdi biliyorum ki şu anda hala dostluğumu sürdürdüğüm arkadaşlıkların temeli o zaman atılmış.
H. Cigdem YORGANCIOGLU: Öğrencilerinizin izlenimleri ve geribildirimleri nasııldı?
Alexandros Adamopoulos: Hayatımın en iyi deneyimlerinden biriydi. Herşeyden önce kendi öğrencilerime ders vermek ayrıcalığına sahip olmuştum. Sonra “ Oyun ve Sahne--“The Play and the stage”isimli hem teori hemde teatral pratikleri içeren dersimi verdim. Bu bana sınıfımla daha da yakından temas kurma imkanı sağladı. Bu onlar için tamamı ile yeni bir şeydi. Çok beğenmişlerdi adeta çılgına dönmüşlerdi, hem öğrenci hem de aynı zamanda oyunculardı. Bu ders benim en iyi ve kalıcı hatıralarımdan biridir. Dost olduk ve hala pek çoğu ile dostluğumuz, irtibatımız halen devam etmekte. Ve bu seminerler esnasında kitabıma dair, biri saygıdeğer Cevza Sevgen Hanım’dan ‘İrmikoglan’ a diğeri de ‘On İki arti Bir Yalan’ a dair sevgili çalışma arkadaşım Özlem Öğüt’ten olmak üzere en iyi iki eleştriyi aldım
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Tiyatro oyununuz İrmikoğlan ilk yayınlandığında ve Yunanistan’da sahnelendiğinde Yunan halkının duygu ve izlenimleri nasıldı ?
Alexandros Adamopoulos: Başlangıçta çok kendine özgündü.zira hiç bir yazar, tiyatrocu ya da eleştirmen aslında modern ögeler içeren ve söyleyeceği hakikatli mesajlar içeren tiytaronun klasik formu ile pek ilgilenmediler. Diğer yandan izleyiciler ve okuyucular farklı şekilde düşünüyorlardı. Kitabı çok beğenmiş ve büyük bir haz duyarak okuyorardı. Kitap şu anda 12. baskısında ve Oyun teatral anlamda ülke çapında 75’ten fazla kez sahnelenerek bir rekora imza attı.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Oniki artı bir Yalan ile Yine Yalanlar kitaplarınız arasında tematik olara benzer yönler var mıdır?
Alexandros Adamopoulos: Kesinlikle evet. Bunun iki ayrı parçaya bölünmüş tek bir kitap olduğunu söyleyebilirim. “Yine Yalanlar” bunun ikinci bölümü ya da cildi diyebiliriz. Yine Yalanlar’ın Almanca’ya , (‘Noch mehr Lugen ) çevrildiğini ve bu sene içinde Almanya’da neşredileceğini de bu vesile ile söylemekten kıvanç duyuyorum. Bir gün Türkiye’de de yayınlandığını görmek isterim. Şimdiye kadar Yine Yalanlar’dan Türkçe olarak yayınlanan tek hikaye ‘Yeni Azizler’ oldu.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: ‘On Iki arti Bir Yalan’ın hikayelerinde bazı bölümler adeta bilgelikle dolu ilahi motiflerle dokunmuş felsefi bir incili andırıyor . Çalışmalarınızda Yunansitan’ın Zamansız Ruhunda , hem Doğu’nun oryantalist hem de Batı’nın kendine özgün ögelerinin eklektik bir şekilde içiçe giriştiği bir dokusu olduğunu hissediyorum. Bu anlamda aldığınız eleştriler nasıl oldu ?
Alexandros Adamopoulos: Lütfen edebi anlamda bir analiz olarak yazar Margarita Karapanou’nun ‘On Iki arti Bir Yalan’: kitabımı ilk okumaya başladığında “ Bu yazılmış olabilecek ve her hangi bir lisanda okunabilecek evrensel bir çalışmadır. Hafifliğin kandırıcı görüntüsünn arkasında gerçek bir derinlik mevcut” şeklindeki yazısından bahsetmeme izin verin. Başka ekleyebilecek bir şeyim yok. Öylesine bir olgu ki; bu kitabın Batı Avrupa’da Türkiye’de dostları var Yeni Delhi’de ‘Sahytia Akademisi’nde sunuldu. Sanırım ki bunların hepsi Karapono’nun yazdıklarının doğrular nitelikte delillerdir.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: İrmikoğlan Yunanistan ve Yurtdışında 75 ten fazla kez sahnelendi. Şimdi de 2015-2015 sezonu Yunanistan Ulusal Tiyatrosunda (National Theater of Greece)sahnelenmekte. Aynı eser 2012-2013 sezonunda İstanbul Oda Tiyatrosunda sahnelendiğinde izlenimler ve seyirci ilgisi nasıldı ?
Alexandros Adamopoulos: Bu benim için büyü bir onurdu ve Türkiye ve Yunanistan arasındaki kültürel kprülerin inşa edilmesine yönelik yapmış olduğum çaba ve çalışmaların bir taçlandırılması idi. Türkiye’de Devlet Tiyatrolarında kendi Türk dostlarımla birlikte oturup izleyicilerin hayranlıkla seyrettiği kendi oyunumu izlediğime hala inanamıyorum!
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Türkiye’de sahnelenmeden önce provalara katılma oyuncularla tanışma ve fikir teatisinde bulunma imkanı buabildiniz mi dostane ve samimi bir ortam mıydı ve sonrasında Türkiye’deki Prömiyer nasıldı ?
Alexandros Adamopoulos: Her şey son derece mükemmeldi. Aramızda davranışsal açıdan pek çok müşterek yan olduğunu ve sıcak bir atmosferin kolayıkla yaratılabildiği gerçeğini de unutmamak gerekir. Ne yazık ki provalara katılacak vaktim olmadı. Mamafi , Prömiyer öncesi ve sonrasında tüm oyuncular, sahne direktörü (yönetmenle), koreograf, kostüm tasarımcısı, müzisyen, ve Şehir Tiyatroları idarecileri ile dostane şekilde iştişarelerde bulunup sohbet etme fırsatı buldum. Oyunu ne kadar çok beğendiklerini ve İrmikoğlan’ı repertuvarlarınn en önemli parçası haline getirdiklerini anlamıştım. Bu benim için hatıralarımdan asla silinmeyecek bir deneyim idi.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: 2016 senesi aynı zamanda bir tiyatro oyunu olan son kitabınız ‘hayirevet diyerek’in Türkçe’ye tercüme edilerek Bencekitap tarafından yayımlanması ile birlikte, sizin için Türkiye- Yunanistan arasında yeni bir kültür köprüsü oluşturmak için harika bir fırsatı da beraberinde getirdi. Bize biraz kitabın synopsis’ inden bahsedebilir misiniz ?
Alexandros Adamopoulos: Öyle sanıyorum ki kitabıma dair en iyi synopsis yazar, sahne yönetmeni ve aynı zamanda dostum olan Tarik Günersel tarafından yazıldı. Bütün atmosferi bir kaç kelimede öyle güzel ve başarılı bir şekilde özetlemişti ki “Aşk. Bu tek kelime ne dünyalar barındırır bünyesinde. Çağlar arası yapılar oluşturan bir şair ve yazar Alexandros Adamopoulos. Aynı zamanda mitoloji ile felsefe gibi alanlarda keyifle at koşturan, bize ilginç boyutlar sunan. "İrmikoğlan" adlı kalıplar ötesi piyesi dilimize kazandırılmış, İstanbul Şehir Tiyatrosu'nda ilgi çekmişti. Rengârenk bir piyes daha, “hayırevet”.daha bunun ötesinde söylenecek eklenecek bir şey bırakmıyor bana .
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Her ne kadar ‘hayirevet diyerek’ı okuma ve tamamı ile inceleyip, analiz etme şansım olmasa dahi öyle hissediyorum bu eseriniz de diğeleri gibi mistik, felsefi, ezoterik ve ilahi aşk temaları ile yüklü. Sizin çalışamalarınız mistik sufi yönüyle bana Mevlana Celaleddin Rumi ve Paulo Coelho’yu hatırlatıyor. Hiç eserinizin Genco Erkal ya da Işıl Kasapoğlu gibi güçlü oyuncu ve yönetmenler tarafından sahnelenmesini düşündünüz mü ? Belki de çalışmalarınızdaki ruhu sahnede en iyi şekilde yansıtabilecek sanatçılar onlardır.
Alexandros Adamopoulos: Tavsiye için teşekkür ediyorum. Olabilir fakat daha önce de belirttiğim gibi Türkçe konuşamıyorum bu nedenle şu günlerde Türkiye’deki teatral gerçeklikle ilgili yakından irtibata ve malumata sahip değilim. Diğer yandan, sinema açısından bir farklılık olabilir. Geçtiğimiz yıl Nuri Bilge Ceylan’ın “ Kış Uykusu” adlı filmini izledim, hem kendisiyle hem de öznelere konuya bakışı açısından ortak yönlerimiz olduğunu , bir tanıdıklık ve yakınlık hissettim. Şüphesiz kendisini tanımıyorum ama bir gün kendisi ile tanışmak isterim.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Eserlerinizle, oyunlarınızla ilgilenenlerle direk ilşki kurmayı mı tercih ederseniz yoksa bu temaslar sırasında yayıncınızın mı devreye girmesini istersiniz ?
Alexandros Adamopoulos: Her zaman için kendileri ile yakın teması sürdürerek dolaysız şekilde iletişimde olmayı isterim. Tabi eğer bir sözleşme imzalanması mevzubahis ise, o takdirde yayıncının devreye girmesi ve benime işbirliği içinde olması durumu kaçınılmaz olacaktır.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: On İki arti Bir Yalan’ iki kez Hndistan’da yayınlandı ve 1998 senesinde bu edebi eserin sunumunu yapmak üzere Yeni Delhi’deki Sahitya Academy’e davet edidiniz. Kitabınızın bazı bölümleri bana Rabindranath Tagore’u ve Ramayana Destanı’nı anımsattı. Hindistan’da sizin çalışmalarınıza yönelik uzmanlık alanları olan kanaat önderlerinin fikirleri ve izlenimleri nasıl oldu?
Alexandros Adamopoulos: “ Neden onları yalanlar olarak isimlendiriyorsunuz ki , onlar o derece hakikat” saygın ve yaşlı bir şairin gözlemleriydi bu sözler. Ve böylece uzun, son derece ciddi ve saatler süren bir fikir teatisinde bulunduk. Her ne kadar dünyanın dört bir köşesinde materyalizm hakim de olsa, hala yıkılmadan ayakta kalmış sadece iki kadim medeniyet arasında geçen bir diyalog denebilir.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: 2006 senesinde sizden yaşlı Hintli Profesör V.Y. Kantak ile yaşadığınız, pasaporttan çıkarıp size gönderdiği fotoğraf hadisesini ilk dinlediğimde yanaklarımdan süzülen gözyaşını asla unutmam. Bizimle bu unutulmaz anınızı ve hikayesini paylaşabilir misiniz ?
Alexandros Adamopoulos: Sahitya Akademisi’nin başındaki Profesör V. Y. Kantak Hindistan’da çok iyi tanınan önemli ve saygın şahsiyetlerden biri. Hindistan’da ‘On Iki arti Bir Yalan’ ı okuyan ilk ünlü kişi kendisi idi. Bana yazmış olduğu ilk mektubunda kitabın “kutsal bir nesneymişcisine bir kaide üzerine yerleştirilmeyi hakediyor” demişti. Okuduğumda gözlerime inanamıyordum. Fakat O şöyle devam ediyordu sözlerine “ mit, sembol,kıssa ve alegorinin içiçe geçmiş ögeleri üzerinden okunduğunda herkesin bir şekilde içinde kendisini bulabileceği ve size bağlanabileceği gerçekliği kıssalar üzeinden anlatma başarısınız sayesinde oluşturduğunuz yeni üslubunuz ile nevi şahsınıza münhasır sözel sanat medyumluğunun evrilmesini sağlamışsınız”.
Sonrasında On iki artı Bir Yalan’a ilişkin bir takım makaleler yazdı ve Kitabın Hindistan baskısındaki önsözünü yazdı. Kitap için pek çok şey yaptı ve ona minettarım. Fakat maalesef kendisi ile tanışamadım.Çok yaşlıydı Yeni Delhi’den bir hayli uzakta yaşıyordu.Onunla sadece vir kerecik görebilmek için konuşma şansım olmadı. İki ya da üç yıl kadar bir sure sadece mektuplarla irtibat kurabildik. “Lies again-Yine Yalanlar” kitabını analiz etti ve İrmikoğlan’ın (‘The Spiceman’). İngilizce basımına önsöz yazdı. Kendisi şimdiye kadar hayatımdaki en önemli muhatap oldu ama yüzünü bir kez olsun görememiştim Bir seferinde mektubumda tekrar tekrar teşekkür edip kendisinden bir fotoğrafnı göndermesini istedim. Bir ay sonra Hindistan’dan bir mektup almıştım. Sayfanın en üstünde son pasaportundan kesmiş olduğu kendisine ait fotoğrafı iliştirilmiş, yaşlı elleri ile yazılmış olan “ el yazısı”,içimi titreten o mektubu. Bu fotoğrafın, pasaportun ve kendisinin Hindistan’dan Yunanistan’a “son yolculuğu” idi. Gerek metaforik anatımla gerekse de gerçek anlamda bir vedalaşma oldu. Kısa bir sure sonra bir kerecik dahi tanışamadan ebediyete intikal etti.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Ufukta yeni projeleriniz var mı?
Alexandros Adamopoulos: Her zaman için yeni projelerim var fakat şu an için onlara dair konuşmaktan ziyade , ana odak noktam olan ve yeni doğmuş burada olgunlaşmasını istediğim ve Türk Tiyatrosundada kendine bir yol açmasını arzuladığım ‘hayirevet diyerek’ i önemsediğimi belirtmeliyim. Bana bu röportajdaki ilginç sorular sayesinde bu imkanı verdiğiniz ve kendimi tanıtmamı da sağladığınız için teşekkür ederim Biliyor musunuz ki ‘hayirevet diyerek’ Yunanistan’da henüz sahnelenmedi ve , İrmikoğlan orada sergilendi. Normal olanı bana ait bir eserin orada üretilmemesidir , Yani burada herhangi bir teatral prodüksiyon organize edildiği takdirde bu Dünya Prömiyeri olur. Gördüğünüz gibi, kültürel köprüler ters yönde de işliyebiliyor, çünkü gerçek Sanat’ın sınırları yoktur.
Atina, Ocak 30, 2016
Alexandros Adamopoulos
* V.Y Kantak, Professor and head of the Department of English at M.S University of Baroda (1950 to 1972), was Fullbright Visiting Professor at the University of Richmont, U.S.A (1959-60), Professor of English at the University of Utah, U.S.A (1973) and professor of English Literature at the Central Institute of English and Foreign Languages, Hyderabad (1973 to 1976). Assosiated with several reputed institutes and organizations to the discipline of Literature, he was also President, All India English Teachers’ Conference (1972) and Chairman English board, Sahitya Akademi (National Academy of Letters), New Delhi (1978).
Highly esteemed as a scholar-critic of rare caliber, Professor Kantak was a Delegate to the International Shakespeare Conference at Stratford-upon-Avon, U.K (1961,1968, and 1972) and represented India at the International Shakepeare Conference, Washington, U.S.A, (1976). He has published in prestigious international journals, including Shakespeare Survey, Western Humanities Review, Literary Criterion, Indian Literature. As a dedicated and stimulating academic, he as deservedly earned the gratitude of a whole generation of students of Literature in India. Areas of his current interest include the seminal role of Literature in the spiritual development of human beings.
Comments