Amacı yabancı ülkelerin kültürel ve sosyal yaşamını Türkiye’ye tanıtmanın yanısıra Türkiye ile yabancı ülkeler arasındaki karşılıklı kültürel, ekonomik, endüstriyel, teknolojik, politik kesişim noktalarına ışık tutarak okuyucular nezdinde görünür hale getirirken, bu sayede iki ülkenin halkları arasındaki mevcut ilişkilerin geliştirilmesi için ortam hazırlanmasına destek katkı sunmayı da gaye edinen diplomatik röportajlar serisinde bu kez İstanbul semalarında dalgalanan bayrağın renkleri: yeşil, beyaz, kırmızı.
Asırladır kültürel, tarihî ve coğrafi açıdan pek çok müşterek yönü olan iki kadim medeniyet ve ilim havzasıdır Türkiye ve İran. Birbirleriyle gerek kültürel gerekse sanatsal sahalarda, işbirliği zemini yaratma çabasında olduğunu düşünürsek, Kültür ve İlmin yaygınlaştırılması için Kültür Müsteşarlığının faaliyet alanı içerisinde yeralan bu yönlü çalışmalarının ne olduğu, nasıl yürütüldüğü ve izlendiği da her daim merak konusu.[i]
Geçtiğimiz yıl (2015) 6-16 Mayıs tarihleri arasında 65 ülke ve 2800 yabancı yayıncıdan eserlerin bulunduğu Tahran İmam Humeyni (ra) Büyük Mosallası'nda düzenlenen ve başta Iran Cumhurbaşkanı Dr. Hasan Ruhani olmak üzere İran Kültür ve İslami İrşad Bakanı Ali Cenneti, Umman Enformasyon bakanı Abdul Mun'im bin Mansur el-Haseni, üst düzey yetkililer, yayıncılar ve basın mensupları katılımıyla 120.000 metrekarelik mekan olan Tahran İmam Humeyni Büyük Mosallası'nda Orta Doğu'nun en büyük uluslararası kitap fuarının 28.si düzenlendi , bu etkinlik fuara Türkiye’den giden ziyaretçilerin geniş çaplı katılımları ile sınırlı kalmayıp uzaktan da izlenerek ilgi topladı.
İran İslam İslam Cumhuriyeti İstanbul Konsolosluğu Kültür Ataşesi Sn. Aburreza Rashed ile İstanbul İran Başkonsolosluğu’nda makamlarında gerçekleştirdiğimiz kültürel röportaj için kendisine teşekkür eder okuyucularla da yeniden buluşabilmek üzere esenlik ve barış dolu güzel günler dilerim.
Hicran Çiğdem Yorgancıoğlu
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Sizce gelenek ve görenekler anlamında her ikisi de kadim medeniyetler beşiği olan Türk ve İran kültürünün kesişme noktaları nelerdir ve bu iki komşunun hangi müşterek noktaları ne gibi yöntemlerle ilişkilerini geliştirip, zenginleştirir?
Aburreza Rashed : İranlılar ve Türkler arasındaki ilişkiler, mitolojileri ve milli efsaneleri bir birine bağlayacak kadar eskiye dayanır.
İki ülke arasında ilk kültürel anlaşma Türk ve İran milletleri arasındaki pek çok kültürel ortaklık göz önünde tutularak , 29 Ocak 1959'da imzalandı. Bir önsöz ve 18 maddeden oluşan bu anlaşmaya göre iki ülkede kültürel kurumların kurulması, üniversite hocası ve öğrencisi değişimi, karşı ülkenin dili ve edebiyatı ve tarih-coğrafyasının diğer ülkede ders olarak sunulması, öğretim kolaylıklarının sağlanması, kültürel kurumlar arasında bilimsel, sanatsal ve kültürel işbirliğinin genişletilmesi ön görülmüştü. 9 Ekim 1966 tarihinden itibaren uygulamaya konulmuş bu anlaşma günümüzde halen geçerlidir.
İran ve Türkiye arasındaki köklü bir geçmişe dayalı ortak münasebetlere istinaden, kültürel amaçlı fuarlar ve sinema festivalleri, İslam uygarlığının yeniden canlanmasında Türkiye ve İran’ın kültürel rolü, Türkiye ve İran ilişkilerinde irfan ve tasavvufun yeri, kültürel ilişkilerinde yazılı mirasın rolü, Türkiye ve İran’ın kültürel şahsiyetleri gibi bir çok konuda etkinlikler düzenlenebilir. Bu tür etkinlikler İran ve Türkiye halkının birbirini tanıması için iyi bir vesile ve fırsat oluşturmaktadır.
Bu doğrultuda Kültürel ve sosyal işbirliğinin de artması, Farsça’dan Türkçe’ye, Türkçe’den Farsça’ya daha çok eserin çevrilmesi gerekir. İki ülke arasındaki ilişkiler tarihsel, kültürel, siyasal ve ekonomik boyutlarıyla incelenebilir.
Yüzlerce yıl komşuluk yapmış olan halkların bu denli geçmişe dayalı münasebetleri, kültürel ilişkilerin de aynı yönde gelişmesi için çaba göstermemizi gerektirir. “İran İslam Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti; kültürel, tarihî ve coğrafi ortaklıkları nedeniyle dikkate değer yetenek ve becerilere sahipler. Kültürel açıdan İran ve Türkiye’nin çok fazla ortak noktasının olduğu dikkate alınarak, tarihi mirasımız olan, sayılan tüm alanlarda bu kültürel ortaklıkların ilerletilmesinin sağlamak yönünde iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi için uygun zemin hazırlanabilir.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Şu anda Türkiye'de kaç adet Farsça Öğrenme Merkezi bulunmaktadır ve bu dili öğrenmek isteyenler dil öğrenimi ile genelde neyi amaçlamaktadırlar?
Aburreza Rashed : Farsça Eğitim Merkezi İstanbul, İslam Medeniyeti Vakfı, Doğu Dilleri Enstitüsü; Beyazıt Kütüphanesi, Bilim Sanat Vakfı , İran Kültür Merkezi; Yazarlar Birliği, Mevlana Araşrırmaları Derneği; Şarkiyat Araştırmaları Derneği, İran İslam Cumhuriyeti Erzurum Başkonsolosluğu Kültür Ataşeliği
Fars Dili ve Edebiyatı, Türk Dili ve Edebiyatı ve Tarih bölümleri öğrencileri başta olmak üzere en çok edebiyatçı ve edebiyat ve kültür merakı olanlar Farsça öğrenmek ister, bunlara entellektüel kısmı da katabiliriz ressamdan tiyatrocuya, avukattan muhasebeciye kadar geniş bir yelpazeyi kapsamakta. Kimi kariyer açısında kimi de kişisel gelişimi için Farsçayı öğreniyor.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: İran
halılarının meşhur olduğu bilinmektedir. İran halısına
dokunmuş olan desen ve motiflerin Türk halıları ile mukayese
edildiğinde birbirlerine en çok benzeyen tematik yönleri nelerdir?
Aburreza Rashed : İran halılarının desenleri iki ana gruba ayrılır; düz çizgili (geometrik) desenler ve yuvarlak çizgili desenler.Klasik İran halı desenlerinin sayısı binden fazladır ve İran halı modelistlerinin yaratıcılığı sayesinde bu eşsiz desenlerin sayısı günden güne artmaktadır. Bu nedenle dünyada halı konusunda söz sahibi olan Çin, Hindistan, Pakistan ve Türkiye gibi ülkeler de İran halı desenlerinden faydalanmışlardır. Uzmanlar İran’ı “halı deseni cenneti” olarak tanımlamaktadırlar. İran ve bölgelerinde dokunan halılar, farklı zenginlikte ve her birisi ayrı bir sanat eseri olduğu için Türk halı sanatında önemli bir yere sahiptir. Geçmişte ve günümüzde İran halılarında kullanılan desen, renk, düğüm şekli de Türk halıları ile bir etkileşim içerisinde olmuştur.
H.Cigdem YORGANCIOGLU Geçtiğimiz sene (2015) 28'incisi düzenlenen Uluslararası Tahran Kitap Fuarı’na sizce Türkiye'den yeterince ilgi oldu mu ve bunu nasıl ölçebiliriz? Katılımın çok olmasının her iki ülke için dostluk köprülerini inşa etmelerinde ne yönde bir katkısı bulunur?
Aburreza Rashed : Türkiye her yıl olduğu gibi geçtiğimiz sene de fuara aktif katılım gösterdi. Fuar kapsamında düzenlenen çeşitli etkinliklerden biri de Türkiye'den Prof. Dr. Derya Örs konuşmacı olarak davet edildiği "İran edebiyatının Türkiye'deki seyri" konulu panel idi.
Türkiye'nin Kültür ve Turizm Bakanlığı standında, Türk kültür, edebiyat ve sanatına dair eserleri yer aldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı yayınları ile Türkiye'deki değişik yayınevlerine ait kültür, sanat ve edebiyat eserlerinden derledikleri yayınları fuarda tanıtıldı.
Hem Türkiye’de hem İran’da bu nevi kültür, sanat ve edebiyat derleme yayınlarına tutkun ve iştahlı geniş çaplı bir okuyucu kitlesine sahip olan eserler fuarda ziyaretçileriyle buluştu. Her iki ülke yayıncılarının ortak projelere imza atabileceğini düşünüyorum bazı eksikliklerin bulunmasına rağmen gelecek için ümitliyiz. Maalesef Türk yayıncıların son beş yıldır bu fuara katılımlarında azalma gözlesek de fuarın ziyaretçiler tarafından yoğun ilgi görmesinden , 10 gün boyunca, 3 milyon üzerinde kitap dostunu ağırlanmasından dolayı çok memnunuz.
H.Cigdem YORGANCIOGLU: Neden Şiilere Rafizi denir, manası nedir?
Aburreza Rashed : Sözlükte “terketmek, bırakmak, ayrılmak” anlamındaki rafz kökünden türeyen râfıza “bir fikir veya bir gruptan ayrılan kişi yahut topluluk” demektir. Çoğulu revâfız olmakla birlikte râfiza bazan “topluluk” mânasında da kullanılır.
Tarihi yönden ise Râfıza akımı ilk kez Hz. Hüseyin'in torun Zeyd ibn Ali zamanında Kûfe'de ortaya çıkmıştır. Emevîlere karşı bir ayaklanma anında kendisine ilk iki halife hakkındaki kanaatı sorulunca Zeyd; onlar hakkında hayır ve iyilikten başka bir şey bilmediğini ve cedlerinden de farklı bir şey işitmediğini söyleyince O'nu terketmişler ve bunlardan dolayı da onlara râfıza denmiştir. Böylece bu kelime, Zeydiyye tarafından, Zeyd'i terk edenler; ehl-i sünnet tarafından ise ilk iki halifeyi reddedenler anlamında kullanılmıştır
Comments