BOSNA KASABININ LAHEY’DEKİ KARAR DURUŞMA NETİCESİ
MLADIC’E MÜEBBET, MAVİ KELEBEĞİ KANATLANDIRMAZ
Çiğdem Yorgancıoğlu
11 Temmuz 1995 günü Ratko Mladiç komutasındaki Sırp Cumhuriyeti ordusu Srebrenitsa'ya girdi. İsmine kimilerinin “ethnic cleansing-etnik temizlik, kimisinin ırkçı katliam ya da genocide- soykırım olarak adlandırdığı ama her ne denirse densin, ki buradan nasıl ne dendiğinin fark etmediği anlaşılmamalıdır konuya dair kavramlar ve sayılar üzerinden zihin bulanıklığı yaratacak kadar değişik terminolojiler kullanılmaktadır. Birleşmiş Milletler başlıca yargı organı olan Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı katliama 'soykırım' ismi vermiştir. Sayılar çeşitli kaynaklara göre kafa karıştıracak kadar değişmekle birlikte (8bin -8Bin372 arası değişen bir aralık) Boşnak katledilmişti. 2013 senesinde Bosna Hersek'in doğusundaki Potocari’de Srebrenica Toplu Anıt Mezar ziyaretim Katliamın 18.senesi anma etkinliği sırasında fotoğrafladığım aşağıdaki karede de görüldüğü gibi rakkam 8 bin 372 dir. [vii] Aljazeera ve diğer bazı ana akım medya da aynı rakammı vererek bunu desteklemektedir.[i]
Fotograf : Semaların bahtı, kabirlerin nurdan kapakları açılmış .Gökler diz çökmüş,sular kabarmış sonrada taşmış. Kimilerinin yüreği kadife gül, kimilerinin ise taşmış. Kumun üzerinde çırpınan bir balığa hala canlı diye ölümüne göz yummak mıdır “İnsan olmak” diye kendi kendine sorarmış. Sanmıyormuş ki üzerinden zaman geçti diye tarihin bu hüzün siyahı sayfası sararmış. --Çiğdem Yorgancıoğlu Dünya Turu Projesi Bosna Hersek – Srebrenica- Podgarica Günlüğünden alıntı 2013 Srebrenica Katliamı 18. Yıldönümü Podgarica Anıtmezarlık
Girişte yer alan bu bölüm İnsanlık tarihinin en en büyük vahşetlerinden ve acıklı dramlarından biri olan Srebrenitsa Katliamı’nın hüznünü anma günü olan 11 Temmuz (2017) yaklaşırken gündeme düşen 27 Haziran 2017 tarihinde kaleme aldığım “Yüce Mahkeme’den Srebrenitsa Katliamı’nda Hollanda’ya Kısmi Sorumluluk Kararı” başlıklı makalemden alınmıştır.
Hatırlamak açısından Srebrenica emrini siyasi lider Radovan Karaciç vermiş, BM'nin koruma altında bölge ilan ettiği ve barış gücü askerleri konuşlandırdığı kente askerleriyle birlikte giren Mladiç de kontrolü Hollandalı askerlerden alıp yaşlı çocuk ayırdı yapmaksızın erkekleri toplayarak katlettirmişti ve yine bilindği üzere Srebrenitsa katliamının siyasi anlamda mesullerinden Radovan Karaciç 40 sene hapse mahkum edilmiş, Slobodan Miloşeviç ise 2006'da Lahey'de yargılanırken yaşamını kaybetmişti. Fakat bir isim daha vardı. Akıbeti belli olmayan namı Kasap olan bir kişi. Savcılık’ın iddianamede savaş suçu ve soykırım zanlısı olarak müebbet hapis cezası verilmesini talep ettiği, takribi olarak 16 yıl gizlendikten sonra 2011 senesinde Sırbistan tarafından yakalanarak Hollanda'daki Lahey’de Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne teslim edilen, eski Yugoslavya Komünist Partisi mensuplarından ve kısa adı VRS olan (Sırp Cumhuriyeti Ordusu) kurucularından katil bir kişi.
Bosna Kasabı" - "The Butcher of Bosnia," lakabıyla anılan eski Sırp komutan Ratko Mladiç'in karar duruşmasından önce mahkeme önünde yaşanan kısa süreli gerginlik, provokasyon girişimi ve arbedenin ardından Hollanda'nın Lahey kentinde kurulan Birleşmiş Milletler Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, Bosna Savaşı'nda soykırım suçlamasıyla yargılanan Mladiç hakkındaki nihai kararı bugün (22 Kasım 2017) açıklandı.
Soykırım, insanlığa karşı suç, savaş suçu, katliam, imha, etnik temizliğin de aralarında olduğu 11 farklı suçtan Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından tutuklu olarak yargılanan 75 yaşındaki eski general Bosnalı Sırpların eski komutanlarından Mladiç hakkındaki kararın açıklanması Zimbabwe , Libya, APA ve Soçi’de sonra günün en önemli gelişmelerinden biri olarak Dünya gündemine oturdu. Duruşma detay ve haberlerini TSİ 12 00 ‘den itibaren (Hollanda yerel saat 10:00) bizzat France 24 TV’nından takip ettiğim karar duruşması ve satıraralarına dair olacak, devrik cümle ile başlayan bu makalenin konusu. [ii] Suçlu bulunması ömür boyu hapse mahkum olmasına yetti ama netice karar yetti mi. Bence yetmedi. Beşyüzotuz gün görülen dava neticesi yüreklere su serpmekle birlikte “ Devrik” bir karar oldu., Mavi kelebeğe yetmez. [iii] O dönem yaşanan vahşeti unutamayan Srebretnitsa kurbanlarının yakınlarına ve ''Kısmen tatmin olduk verilen karara” diyen Srebretnitsa Anneleri grubuna yetmez.
Lahey'deki (Den Haag) Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, Mladiç'i suçlu buldu ve Srebrenitsa'yı (Srebrenica) bombalama emrini Mladiç'in verdiğini ve savaş suçlarına iştirak ettiğine hükmetti. Hükmetti ama Mavi kelebeğin hüznüne ve o kelebeği kanatlandırmaya yetmez
Kararın okunması sırasında Mladiç sesini yükseltmeye başlaması üzerine yargıç, sanığın salondan çıkarılmasını talep etmiş, hakim kararın okunmasına ara vermis beş dakikalık molayı yarım saate çıkaran Mladiç'in avukatı müvekilinin tansiyonunun yükseldiğini gerekçe göstererek kararın ertelenmesini talep etmişse de yargıç sonunda Mladiç’i mahkeme salonundan çıkarttırdı. Çıkarttı ama Mavi kelebeğin acısına yetmez.
Hollanda'nın Lahey kentinde kurulan Birleşmiş Milletler Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, Mladiç davasının sonlanmasıyla birlikte bu yılın sonunda görevini tamamlayarak kapanacak. Mladiç hakkında verilecek hüküm, gelecek hafta açıklanacak temyiz kararları haricinde mahkemenin alacağı son karar olma niteliğini taşımaktaydı ve o nihai karar çıktı.
Toplamda 591 tanığın ifadesine başvurulan ve 9 bin 914 kanıtın mahkemece kabul edildiği dava bir neticeye bağlandı. Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından 40 yıl hapse mahkum edilen Bosnalı Sırpların eski lideri Radovan Karaciç ile birlikte Ratko Mladiç'e, aralarında Srebrenitsa'da Karaciç'in verdiği emirleri uygulayarak 8 bin 372 erkek ve çocuğu katletmek gibi pek çok çok savaş suçu yöneltilmişti. Bosna Savaşı'nda toplam 100 binden fazla kişinin ölümünden sorumlu tutulan Bosnalı Sırplar arasında ön planda bulunan Mladiç hakkındaki karar, Bosna Savaşı'nın geçtiği yıllara dair hakikat tespiti açısından belirleyici bir hüküm niteliği taşıdığı için yetmedi. Zira Mahkemede 11 ayrı suçlamanın 10'undan mahkum edilen Mladiç'in Srebrenitsa katliamına 'önemli katkıda' bulunduğu, Saraybosna’ya hava bombardımanı emrini bizzat verdiği, Bosnalı Müslüman nüfusun tamamen yok etme kastıyla hareket ettiği, Bosna kentlerindeki zulüm, imha, cinayet gibi suçlardan sorumlu olduğu belirtildi.
Tıpkı bir önceki konuya ilişkin makalemde dikkat çektiğim ve her konuda olduğu gibi zihne düşen çelişkili meseleleri de çapraz okumalarla araştırma çabasından uzak kalmadan sorgulayalım derken makalemi o yazıyı da ekleyerek sonlandırıyorum.
Yüce Mahkeme’den Srebrenitsa Katliamı’nda Hollanda’ya Kısmi Sorumluluk Kararı
by Cigdem Yorgancioglu
27 Haziran 2017 04:45
Hatırlarsak Mart ayında Hollanda ile Türkiye’deki 16 Nisan 2017 Anayasa Değişikliği Referandum öncesinde yaşanan ve iki ülke arasında ilişkilerin enikonu gerildiği diplomatik kriz esnasında Srebrenitsa polemiği de gündeme gelmişti. [iv] Bugün konuya ilişkin yeni bir gelişme oldu ve Hollanda Temyiz Mahkemesi 1995 senesindeki Srebrenitsa katliamına dair Müslüman Boşnakların yakınları tarafından Hollanda Devleti [v]aleyhine açılan davada önemli bir karara imza atarak katliamda Hollanda'nın kısmen sorumluluğu olduğuna hükmetti.[vi] Yüksek mahkemenin bu hükmü böylece alt mahkemenin 2014 yılında verdiği kararın da onaylandığı anlamına gelmekte. [vii]
Fotograf Ç.Yorgancıoğlu - Srebrenica-Potocari 10-11 Temmuz 2013
Mahkeme başkanı Gepke Dulek, “Hollandalı askerler Bosnalı müslümanların sığınmasına izin vermeyip onları Bosna – Sırp ordusuna teslim ederek, ordunun Müslümanları öldürmesine dolaylı yoldan sebep olmuştur ve yaşama şanslarını ellerinden almıştır” dedi.
Hollanda Temyiz Mahkemesi'nin kararında, katledilen 350 (kimi kaynaklar bu rakkamı 300 olarak vermektedir ) Boşnakla ilgili olarak Boşnakların askeri kamptan çıkarılmasının yasadışı olduğu vurgusuyla birlikte Hollandalı askerlerin mezkur ölümlerden tamamen sorumlu olmadığının altı çizildi.
Mahkemeye göre, Hollandalı askerler kendilerine sığınan [viii]350 Boşnak erkeği, öldürüleceklerini bile bile BM sorumluluk alanından göndererek yasa dışı bir tutum sergilediğinden Hollanda devletinin, 350 kurban yakınına uğradıkları zararın yüzde 30'u oranında tazminat ödemesine karar verildi. Mahkeme, tazminat miktarının yüzde 30'la sınırlanmasını, "bu kişilerer, BM sorumluluk alanında kalsalar bile yaşama oranları tahminen yüzde 30'du" diye açıkladı[ix]. Tazminat davası ise ileriki bir tarihte gerçekleştirilecek.Bu yaşama oranı tahminine ilişkin çıkarımsamanın neye istinaden yapıldığı merak konusu.
11 Temmuz 1995 günü Ratko Mladiç komutasındaki Sırp Cumhuriyeti ordusu Srebrenitsa'ya girdi. İsmine kimilerinin “ethnic cleansing-etnik temizlik, kimisinin ırkçı katliam ya da genocide- soykırım olarak adlandırdığı ama her ne denirse densin, ki buradan nasıl ne dendiğinin fark etmediği anlaşılmamalıdır konuya dair kavramlar ve sayılar üzerinden zihin bulanıklığı yaratacak kadar değişik terminolojiler kullanılmaktadır. Birleşmiş Milletler başlıca yargı organı olan Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı katliama 'soykırım' ismi vermiştir. Sayılar çeşitli kaynaklara göre kafa karıştıracak kadar değişmekle birlikte (8bin -8Bin372 arası değişen bir aralık) Boşnak katledilmişti. 2013 senesinde Bosna Hersek'in doğusundaki Potocari’de Srebrenica Toplu Anıt Mezar ziyaretim Katliamın 18.senesi anma etkinliği sırasında fotoğrafladığım aşağıdaki karede de görüldüğü gibi rakkam 8 bin 372 dir. [x] Aljazeera ve diğer bazı ana akım medya da aynı rakammı vererek bunu desteklemektedir.[xi]
Fotoğraf Ç Yorgancıoğlu -Srebrenica-Potocari 10-11 Temmuz 2013
Srebrenitsa Özetsel Tarihi Süreç
Tarihsel sürece baktığımızda esasesen Yugoslav İç Savaşı’nı, Tito’nun ölümünün ardından Yugoslavya Federasyonu’nda yükselen bağımsızlıkçı hareketleri, Avrupa Topluluğu’nun Hırvatistan ve Slovenya’ya verdiği desteğin Yugoslav İç Savaşı’nın şiddetlenmesine olan katkısını , Bosna-Hersek ve Makedonya’nın da bağımsızlıklarını ilan etmesiyle Sırp Milliyetçiliğini iyiden iyiye körükleyen etmenleri, acımasız etnik kıyımın yapıldığı Srebrenica ve civarındaki bölgede tek bir Boşnak’ın bulunmaması nedeniyle meşruiyeti tartışılan Dayton Anlaşması’ndaki etik-reel politik dengesizlikler de dahil olmak üzere pek çok konuyu irdelemek gerektiği muhakkaktır . Ne var ki burada konuya has bir odaklanma yaratmamak için bir daraltma yapmak gerekir. Bu minvalde , Birleşmiş Milletler 1993 yılında Srebrenitsa'yı Boşnaklar için "güvenli bölge" ilan etmiş ( United Nations Protection Force (UNPROFOR). ve Bosnalı Sırpların iki yıl süren kuşatması sonrası Temmuz 1995'de Yugoslavya iç savaşı sırasında Sırp ordusu, "Krivaya 95 Harekatı"nın bir parçası olarak Srebrenitsa'yı işgal ettikten ve kent düştükten sonra binlerce Boşnak erkek, kadın ve çocuk, Srebrenitsa'nın hemen dışındaki Potocari'de bulunan ve BM adına görev yapan Hollanda taburunun (Dutchbat) denetimindeki BM Barışgücü karargahına sığınmış, Albay Tomas Karremans komutasındaki Hollanda birliği de karargaha sığınanlara orada kendilerini güvende tutacaklarını temin etmişlerdi. Fakat durum hiç te öyle olmamış,askerler Bosnalı Sırp güçlerin kampı kuşatması üzerine binlerce Boşnağı Sırp kasabı Ratko Mladiç’e teslim etmişlerdi. Sırp güçler karargaha sığınanlar arasından ayırdıkları 300 erkeği (BBC bu rakkamı 350 olarak vermekte) kamyonlarla götürerek katletmiş ,kadın ve çocuklar da Bosna'nın diğer kesimlerine götürmüşlerdi.
Birleşmiş Milletler'in (BM) başlıca yargı organı olan Lahey'deki Uluslararası
Adalet Divanı ise 2007 tarihli kararında Srebrenitsa'da yaşananların
"soykırım" olduğuna ancak sorumlusunun Sırbistan olmadığına
hükmetmişti. Ancak Rusya 2015'te BM Güvenlik Konseyi'ne sunulan ve kasabada
yaşananları "soykırım" olarak nitelendiren bir karar tasarısını veto
etmişti.
Hollanda'da bir mahkeme ise 2013’te , kasabada 300 Boşnak'ın öldürülmesinden Hollandalı BM askerlerinin doğrudan sorumlu olduğuna hükmetmişti . Lahey kentinde görülen davada kararı okuyan Yargıç Larissa Alwin, Hollandalı BM barışgücü askerlerinin kontrolleri altındaki kamptan götürülen erkeklerin öldürüleceğini bilmesi gerektiğini, çünkü o dönemde de Sırpların savaş suçları işlediğine dair kanıtlar bulunduğunu vurgulamıştı.
Alwin, "Hollandalı BM barışgücü askerleri bu erkeklerin karargahtan götürülmesinde işbirliği yaparak yasalara aykırı davranmışlardır" demişti.
Ayrıca BBC nin haberine göre; [xii] 2015 senesinde Bosna Hersek'te 8 binden fazla Boşnağın öldürüldüğü Srebrenitsa katliamı sırasında, koalisyon ülkeleri arasındaki gizli anlaşma nedeniyle hava operasyonu yapılmadığı ortaya çıkmıştı ve Eski Hollanda Savunma Bakanı Joris Jacob Clemens Voorhoeve’ye göre, "Birleşmiş Milletler, Srebrenitsa'da hava desteğine izin vermiş olsaydı, kitlesel katliamların önüne geçilebilecekti" ve Hollanda 2 kanalında yayınlanan "Srebrenitsa Neden Düşmeliydi?" adlı programda, BM'nin "Bosna'daki katliama seyirci kaldığı" iddialarına ilişkin belgelere yer verilmişti ve ABD kaynaklı gizli belgeler Hollandalı eski bakan tarafından da doğrulanmıştı ve bu sebeple Hollanda, Srebrenitsa katliamından ötürü en fazla eleştirilen ülkelerden biri oldu.Diğer yandan eski Savunma Bakanı Voorhoeve, Fransa, İngiltere ve ABD arasında 1995 yılı Mayıs ayında imzalanan gizli anlaşma nedeniyle Srebrenitsa'ya hava desteği verilmediğini açıklamıştı.Hollandalı bakana göre bu gizli anlaşma, İngiliz ve Fransız barış gücü askerlerinin Sırplar tarafından kaçırılmasının ardından yapılmış,Londra ve Paris, Washington yönetimi ile NATO hava gücünün Bosnalı Sırplara karşı kullanılmaması konusunda anlaşmaya vardığı iddia edilen bu Anlaşma, kamuoyundan gizli tutulmuştu. Joyce van de Bildt ‘de Journal of Peace, Conflict & Development’ın 21 Mart 2015 tarihinde yayınlanan sayısında Srebrenica: A Dutch national trauma Joyce van de Bildt- başlıklı yazısında Voorhoeve’nin söylem ve iddialarına yer vermişti. [xiii]
Aynı habere göre eski Savunma Bakanının açıklamalarına göre Srebrenitsa'ya yönelik Sırp saldırısı 6 Temmuz 1995 tarihinde başladı. Dutchbat Komutanı Ton Karremans'ın hava desteği talebi, BM tarafından her seferinde geri çevrildi. BM'nin hava desteği vermemesinin mantıklı bir açıklaması bulunmadığını düşünüyor. "Bunun gerekçesini kendime bile açıklayamıyorum" diyen Voorhoeve, BM'nin o bölgedeki başarısızlığı nedeniyle Hollanda taburunun haksız yere "günah keçisi" olarak gösterildiğini söylemekte idi. Eski savunma bakanı, "BM önemli bir hava desteği vermiş olsaydı, büyük sayıda kurban ölümden kurtarılabilirdi" diyor ve Gorajde'de hava desteği nedeniyle kitlesel ölümlerin önlendiğine dikkati çekerken buna rağmen gizli anlaşma yapan üç ülke ile BM'nin katliamlardan sorumlu tutulamayacağını savunuyor ve "Srebrenitsa'nın düşmesi, Sırp saldırganlığının sonucuydu" diyerek görüşünü dile getiriyordu. Tabi Voorhoeve’un bu açıklaması olası bir müdahale şansı varken göz göre bir felaketin önüne geçilmemesi konusundaki sorumluluktan kurtulmak bu kadar kolay mı olmalı gibi bir soruyu da akla getiriyor.
Sonrasında ortaya çıkan yeni gelişme, Srebrenitsa katliamının tanığı olan Hollandalı askerlerde "şok etkisi" yaratmış, Dutchbat'ta görev alan askerler, bu konuda kapsamlı açıklama istemişlerdi.Askerlere göre, "NATO'nun Sırp saldırılarından haberdar olduğu, ancak bunu Hollanda'dan sakladığı iddiaları, artık açıklığa kavuşturulmalı" idi.Askerlerin bağlı olduğu kuruluş, "devlet sırrı dahi olsa, bu konudaki bütün bilgilerin kamuoyu ile paylaşılmasını" istemekteydi. Dutchbat Komutanı Ton Karremans ise, "Bu gerçeği biliyordum ama ispat edemiyordum" diyor. Karremans, Srebrenitsa katliamı sırasında karşısına çıkan "politik çıkarlarlarla mücadele ettiğini" vurguluyordu.
Fotoğraf Ç Yorgancıoğlu -Srebrenica-Potocari 10-11 Temmuz 2013
İnsanlık tarihinin en en büyük vahşetlerinden ve acıklı dramlarından biri olan Srebrenitsa Katliamı’nın hüznünü anma günü olan 11 Temmuz yaklaşıyor ve gündeme düşen Hollanda Temyiz mahkemesi kararı gibi sıcak bir gelişme acıları belki bir nebze hafifletti. 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'daki en büyük katliamı" olarak nitelendirilen ve hunharca bir katliamla soykırıma dönüşen bu cürumun ardından, işlenen insanlık suçlarının müsebbipleri açısından adaletin tesis edilmesine yönelik girişimlerin hakkaniyetli olduklarına inanmak en büyük temennimiz olmakla birlikte her konuda olduğu gibi zihne düşen çelişkili meseleleri de çapraz okumalarla araştırma çabasından uzak kalmadan sorgulayalım derken 2013 senesinden Bosna Hersek Balkan Günlükleri Notları /Dünya Gezisi Notlarımdan alıntılarla sonlandırıyorum.
Adalet ve Barış Dünyamızın üzerinden eksilmesin
Semaların bahtı, kabirlerin nurdan kapakları açılmış .Gökler diz çökmüş,sular kabarmış sonrada taşmış. Kimilerinin yüreği kadife gül, kimilerinin ise taşmış. Kumun üzerinde çırpınan bir balığa hala canlı diye ölümüne göz yummak mıdır “İnsan olmak” diye kendi kendine sorarmış. Sanmıyormuş ki üzerinden zaman geçti diye tarihin bu hüzün siyahı sayfası sararmış.
Çiğdem Yorgancıoğlu Dünya Turu Projesi Bosna Hersek – Srebrenica- Podgarica Günlüğünden alıntı 2013 Srebrenica Katliamı 18. Yıldönümü Podgarica Anıtmezarlık
Kabrinde rahat huzurla uyu diye dua edilen insanlar, “insan gibi” müreffeh yaşayacağım, zulme karşı korunacağım derken her dem asayiş, barış ve güvenliği tesis edeceğini söyleyen oburdünyalı sahtekarlara kanmış. Dramın sonunda mazlumun döktüğü hep kanmış. Sözde sağlanacak olan çıkma adalet ve istikrarmış. Yüreği yanıyor insanlığın, ala sen gör bu yürekleri yakan nasıl da bir harmış. İstifhamlar gelir ardı ardına, insan ne için ölür ya da ne için yaşarmış? İnsanlık düştüğünde onu hangi gümüş ip ya da kim tutarmış. Yoksa sürdürülebilir putlaşttırılmış yalanların sürgününde kasabın kedileri de mi masum insanlara kin tutarmmış?
Bir yokmuş bir de varmış . Güneş dağların arkasında iken yönünü bilmeyenler için acaba nerede doğup, nerede batarmış. Tarihçiler neyi nasıl , kimin lehine aktarmış. Kim, neyi ne için kotarmış. Tarih uçurumlardan, duvarlardan, surlardan atılmış çile ve drama dönen acılarmış. Yokluk varlık ile manidarmış. Dünya sahtekarlara güvenenlere ne kadar da darmış. Bazıları masum insanların sözde iyiliğini isteyen kuruluşlar ve uluslarmış. Soykırımların inkârına güvemlik duvarı ağı aslında Latinska köprüsündeki örümceklerdeki kutsala değmeyen bir ağmış. Sözcüklerin güvenlik şifresinde, masumlar yoldaki dağların hangisine güvense o dağa etnik nefret ve açgözlülük yüklü kar yağmış. Çoğu zaman insanın gözünü kardeş bildiği nankör komşusu, yakını oyarmış. Öldü denilen şehitlere dair bugün anlaşılıyor ki aslında her biri sağmış. Yolda giderken yediğim ve otomobilin içine sonra atmak üzere torpido gözünün altına yerleştirdiğim, basılınca ayağı kaydırdığını düşündüğüm muz kabuğu, düzenbaz birleşmiş illetlerle zihnimde kurduğum bağmış.
Şehitlik ziyareti öncesi arabanın tekerleğine yakın iki büyük salyangoz ve biraz ötede onların torunları diyebileceğimiz minik salyangozlar kaç neslin alameti olsa gerek. Altın araba, gümüş tekerlek, zamanın tekerleği dönüyor dönüyor. 18 sene öncesine bir günde gidiyor.. Birleşmiş Miletler'in güçlerinin çekilmesini müteakiben Ratko Mladiç komutasındaki Sırp ordusunun bölgeye girp resmi rakamlar her ne kadar 8300 kusur olarak açıklansa dahi kayıplara birlikte 13 bin civarına ulaşan koruma kalkanında oldukları gerekçesi ile tüm silahtan arındırılma çabalarına rağmen silahlansalar da kendilerini koruyamacak hale getirlmiş bulunan Dede-Oğul-Torun üç nesil Müslüman Boşnak erkeğin sistematik işkenceler akabnde kurşuna dizilerek hunharca katledilişinin, kadınların, genç kızların ve ufak yaştaki kız çocuklarının ailelernin gözleri i önünde alçakça iğfal edilişini Batının adeta bir boğa güreşi seyircisi gibi izlermesi üzerinden geçen 18 yıl.
Çiğdem Yorgancıoğlu Dünya Turu Projesi Bosna Hersek – Srebrenica- Podgarica Günlüğünden alıntı 2013 Srebrenica Katliamı 18. Yıldönümü Podgarica Anıtmezarlık
Obur Dünyalılar tarafından dünyanın yalanına inandırılmaya çalışıldığımız Dünya'da, “Yalan Dünya” rüzgarında güvenli bölgenin güvenine ya da (The United Nations Protection Force )UNPROFOR'un koruma kalkanına kimin ekseninden bakarsanız bakın bir aldanış . Olup biten sonrasında iş işten geçince Lahey Adalet Divanı katliamın soykırım olduğu kabul edilp bu katliamdan Sırbistan’ın sorumlu tutulamayacağı karara bağlaması. Allah; ceza mahkemelerinin ne zaman cezasını verecek tarzı soruları bizlere sorduracak türden hakikatler.Diğer yandan BM nin 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'da gerçekleşmiş en büyük “Toplu İnsan Katliamı” olduğunu kuru kuruya kabulü ise trajkomik üç kuruşluk bir opera olmasının yanısıra, yakın geçmişteki sözde özür dileme mahiyetinde organize yalana ve yılana sarılma reflekslerinin doğurduğu başka sancıları da beraberinde hatırlatıyor.
Anıt Mezarda açılmış,tahtalarla kalıp halinde desteklenmiş kabirlere bakarken soru sormaya elverişi kim var ise iletişime geçme çabam, bilmediğim “Boşnakça”, bildiğim “İngiliz dili”, anlatabildiğim ve anladığım “Vucut dili” üçlemesinde bir anlaşma- anlama zemini yakalıyordu. En son lise talebesi Zehra adlı bir kız çocuğu açılmış kabirlere dair bir kaç bilgi daha ekledi. Srebrenitsa’da katledilen şehitlerden DNA yolu ile kimlikleri tespit edilenlerin 409'nun cenazelerini yağmur altında taşıyan agir ilerleyen tır konvoyu bulunduğumuz yerde yapılacak toplu cenaze töreni için Visoko isimli kentten yola çıkmış. Az önce merasimin bir parçası olduğunu düşündüğüm ellerinde bayraklar olan ve yolu tıkayan kalabalığın yürüdüğü orman, katliamdan kaçmak icin insanların kaçıp saklandıkları yerlerden biri imiş. Türkçe konuşan Boşnak imam merasim hakkında daha fazla bilgi vermedi ya da veremedi.Zira o sıra başka yetkililer ile irtibat ve diyalog halinde olması( olmasının gerekmesi ) asıl niyetinin üzerini örtebilmeye müsait bir perde idi. Sahnenin perdesini havaladıracak bir rüzgar yoktu. Yağış başladı.
Basın, yerel ve ulusal medya ve bir takım sivil toplum örgütü üyeleri üzerinde aynı türden açık renkli t-shirtleri ile ilk dikkati cekenlerrden idi. Yağmurun şiddetlenmesi töreni sonuna kadar izlememizi zorlaştırdığından bölgeden ayrilmak gerekti. Merasime Türk askerlerinin de katıldığı bilgisini havalimanına döndukten sonra valiz beklerken telefonuma düşen haberlerden öğrendim .
Srebrenica İzlenimleri , Gezi Günlüklerim'deki Ülke ,Bölge izlenimlerimde ayrı bir yerde ele alınmalı idi. Bu nedenle ziyaretim sırasında düşünüp Katliamın yıl dönümü için (11Temmuz ) kaleme aldığım ve Yeni Dünya Düzeninin etkileri konulu yazılarıma eklemlenecek bu ziyaret izlenim yazımın, Srebrenica'ya dair bu ilk bölümü olacak idi. Ben de bilirim aynı cümle içinde “katliam”, “kasap” kelimelerini kerelerce kullanmadan cümle yapmayı ama devir bazen malumun ilamını da zorunlu kılıyor .
Bu bölüme nihayet verirken, başta Ratko Mladiç, Radovan Karadziç olmak üzere tüm katilleri, katliamdan sorumlu olan, katliama aracılık eden, katliama çanak tutan, katliama seyirci kalan, küresel aynalarda foyaları ortaya dökülmüş dökülmemiş, aynası nefrette yansıma yapanları, sırrı dökülmüş tüm kişi ve kurumları, kraliyetin tacının kıvrımlarını,yeldeğirmenlerini, kasabın bıçağını, kasabın satırını,kasabın silahını ve de tüm anılan şahıs ve kurumların irtifası kaybolmuş kredisini, sermayesini insanlık adına tüketmiş cellat. faşist ,ırkçi ,elitist zihniyetlerini, aynı zihniyetin günümüzde başta OrtaDoğu, Kuzey Afrika ve Asya'da olmak üzere mendebur Yeni Dünya Düzeni planında tüm Dünya coğrafyası üzerinde mazlum halklara karşı katliama ve/veya zulme devam edişlerini bir kez daha lanetlerken, şehitlere tekrar Allah'tan rahmet diliyor, mezkur acı hadisenin; kini beslemek için değil, her türlü gafil avlanmaya karşı bilinçli, tetikte olmak, kuzuları kurtların aklına müracaat etmekten korumak niyeti ile hatırlanmasını temenni ediyorum. Acıların tekrarlanmaması için uyanık vaziyette, vicdanı diri tutarak “Srebrenica’daki Katliam Dramının “unutulmamasını ve unutturulmasına izin verilmemesinin sadece şu andaki değil gelecek nesiller için de İnsanlığa dair faide getireceği inancı ile.
H.Çiğdem
Yorgancıoğlu -Potoçari Anıt Mezarlığı izlenmleri1.Bölüm
09.Temmuz 2013, Srebrenica Sırp Cum.
/ Bosna Hersek Balkan Günlükleri Notları /Dünya Gezisi Notları
https://www.srebrenica.org.uk/
[i] Çiğdem Yorgancıoğlu - http://www.cigdemyorgancioglu.org/article/99/yuce-mahkemeden-srebrenitsa-katliaminda-hollandaya-kismi-sorumluluk-karari-by-cigdem-yorgancioglu-27-haziran-2017-04:45
[ii] France 24- http://www.france24.com/en/20171122-butcher-bosnia-ratko-mladic-faces-verdict-genocide-trial-hague-srebrenica
[iii] Mavi Kelebeklerin Hikayesi - Bosna ve Kosova’daki katliamlarda öldürülen sivillerin gömüldüğü toplu mezarların yeri bilinmiyordu, ki pek çoğunun halen de bilinmiyor. Söylenenlere göre toplu mezarların saklanmasında gösterilen itina pek az şeyde gösterilmiş. Mezarlar hem derin kazılmış hem de üstü kapatıldıktan sonra çevrenin doğal bitki örtüsüne uygun olarak yeşillendirilmiş. Bugüne değin bu işlerle (toplu mezar bulma) ilgilenen insanların kullandıkları yöntemler (uydu resimleri vb) bu yüzden pek işe yaramamış. Mevcut coğrafyanın belli bazı bölgelerinde kelebek nüfusunda ciddi bazı artışlar gözlemlenmiş.Bu bölgeleri inceleyen uzmanlar bu bölgelerdeki bitki örtüsünde de tuhaf bir zenginleşme keşfetmişler. Toplu mezarlara gömülen cesetler toprağa karıştıkça toprağın besleyiciliğini artırmışlar (mineral vb yönünden), ve bu da bölgede bulunan misk otu ya da yavşan otu olarak bildiğimiz bitkinin (artemisia vulgaris) coşup fışkırmasına, ve bu da yalnızca bu bitki ile beslenen mavi kelebek nüfusunun artan besin miktarına paralel olarak artmasına sebep olmuş.Bunun nasıl olduğunu anlamak için araştırma yaparlarken bu yerlerin altındaki cesetlere ulaşmışlar, araştırma derinleşmiş, ve toplu mezarlara ulaşmışlar. Olay basına yansıyınca yerel halk da araştırmaya katılmış ve öncelikli bölgeler belirlenip bu yolla pek çok toplu mezara ulaşılmış.
[iv] https://www.theguardian.com/world/2017/mar/14/turkish-sanctions-bizarre-as-netherlands-has-more-to-be-angry-about-dutch-pm
[vi] http://www.dw.com/en/srebrenica-massacre-dutch-peacekeepers-partly-responsible-court-rules/a-39431423
[vii] New trial for accused Serbian war criminals http://www.dw.com/en/new-trial-for-accused-serbian-war-criminals/a-39036888
[x] AlJazeera 21 Yıl Sonra Srebrenitsa http://www.aljazeera.com.tr/haber/21-yil-sonra-srebrenitsa
[xi] http://www.euronews.com/2013/07/09/fi... Relatives and family members gathered outside a morgue near Sarajevo to say their final farewells to victims slaughtered in the Srebrenica massacre eighteen-years-ago.https://www.youtube.com/watch?v=nWkfoaQyHD0
[xiii] Journal of Peace, Conflict & Development Issue 21, March 2015 ISSN 1742-0601Srebrenica: A Dutch national trauma Joyce van de Bildt-Joyce van de Bildt is a doctoral candidate at the School of History at Tel Aviv University and a Junior Researcher at the Moshe Dayan Center for Middle Eastern and African Studies.
http://www.bradford.ac.uk/ssis/peace-conflict-and-development/
Ref Srebrenitsa Katliamı ve Dayton Anlaşması Analizi 27 Temmuz 2014
http://akademikperspektif.com/2014/07/27/srebrenitsa-katliami-ve-dayton-anlasmasi-analizi/
Comments